دانراوه له‌لایه‌ن: خدرنه‌ژاد کوردستانی نووسینی: عبد الرحمن حسن حبنكة الميداني پاچڤه به هه‌ندێك ده‌ستكارییه‌وه: خدرنه‌ژاد كوردستانی له گێژاوی ئه‌و ڕووداوه گه‌ورانه‌ی كه جووله‌كه نه‌خشه‌یان بۆ كێشاوه و، ته‌لاشیان كردووه بۆ به‌ئه‌نجامگه‌یاندنی به هه‌موو فرتوفێڵ و كه‌مۆیی و ناپاكییه‌ك كه پێی ناسراون و، به‌بێوچان و به ژێربه‌ژێری كاریان كردووه، له‌گه‌ڵ ئه‌و سه‌ركه‌وتنه‌ی كه له به‌شێكی زۆری ئامانجه‌كانیاندا به‌ده‌ستیان هێناوه له جیهاندا و، له‌گه‌ڵ ئه‌و هه‌نگاوانه‌ی كه بڕیویانه له قۆناغه‌كانی ته‌لاشیاندا بۆ سه‌پاندنی ده‌سه‌ڵاتیان به‌سه‌ر جیهاندا و، هه‌روه‌ها له میانه‌ی ئه‌و گه‌رده‌لووله مێژووییه‌ی كه ڕۆژگارێكی زۆره له به‌رژه‌وه‌ندیی بزاڤی جووله‌كه‌ی جیهانیدا و له دژی موسوڵمانان ملی ناوه؛ له‌م سه‌روبه‌نده‌دا ده‌بینین ئه‌وانه‌ی كه ئاگاییه‌كیان نییه له ڕووداوه كوتوپڕه مێژووییه‌كان كه خودای گه‌وره به پێی سوننه‌ته هه‌میشه‌ییه‌كانی خۆی ڕایی ده‌كات؛ ئه‌وانه‌ی كه باوه‌ڕیان نییه به‌وه‌ی كه خودای گه‌وره بڕیاری ده‌دات، كاتێك كه شه‌وه‌زه‌نگی ئه‌نگوسته‌چاوی به‌دكاری داهات به‌سه‌ر مرۆڤایه‌تیدا، ده‌بینین ئه‌م بێئاگایانه واده‌زانن ئیدی ئه‌ستێره‌ی جووله‌كه به‌رده‌وام به‌ره‌و دره‌وشانه‌وه‌ی زیاتر ده‌چێت تا خه‌ونه دووره‌كانیشیان به‌دی دێنن، گوایه له‌به‌ر ئه‌وه‌ی كه جووله‌كه هێشتا خه‌ریكن له‌سه‌ر ڕێگای پیلانه گه‌وره نهێنی و ژێبه‌ژێرییه‌كانیان ده‌ڕۆن، ئه‌و پیلانانه‌ی كه به‌وپه‌ڕی كارامه‌یی دایانڕێژا؛ تا توانییان به‌هۆیه‌وه ئاراسته‌ی سیاسه‌تی هێزه دژبه‌یه‌كه‌كانی جیهان بكه‌ن، به بێ ئه‌وه‌ی كه ڕووی قه‌ڵغانه‌كه‌یان لێ وه‌ڕگه‌ڕێت و، به بێ ئه‌وه‌ی دوچاری تۆڵه‌ی خودا بێن و یه‌كێكیان بۆ بنێرێت كه خراپترین سزایان بدات له پاداشتی ئه‌و به‌دكاری و چه‌واشه‌كارییه‌ی كه ده‌ره‌ق به سه‌رجه‌م گه‌ل و نه‌ته‌وه‌كانی جیهان ئه‌نجامیان داوه. ئه‌م جۆره بیركردنه‌وه‌یه ده‌بێ له دڵی موسوڵماناندا به‌یه‌كجاری بتارێت و، متمانه به دادی خودا و ئومێد به سه‌ركه‌وتی گه‌وره‌ی موسوڵمانان جێگای بگرێته‌وه، ئیدی با ماوه‌ی تاقیكاری زۆریش بخایه‌نێت و، واده‌ی سزای خودایی بۆ ئه‌و موسوڵمانانه‌ی كه له ڕێی ڕاست لایان داوه و، شوێنی بانگه‌وازی گومڕایی كه‌وتوون و، هه‌ڵخه‌ڵه‌تاون به ئاڵوواڵایی و باقوبریقی دونیا و دیمه‌نه دڵبه‌ره‌كانی فره‌ش درێژ ببێته‌وه، ئه‌م موسوڵمانانه خودای گه‌وره به‌هۆی تاوانه‌كانیانه‌وه ئۆمه‌تێكی له ڕه‌حمه‌ت ده‌ركراو و خه‌شمباری زاڵ كرد به‌سه‌ریاندا، به‌ڵێ به هۆی تاوانگه‌لێكی گه‌وره و خراپه‌كارییه‌كی به‌ربڵاو ئه‌و سزایه‌ی دان؛ تا ته‌مێ ببن و په‌ندی لێوه‌رگرن و خۆیان چاك بكه‌ن و ئیسلامه‌كه‌یان ڕاست بكه‌نه‌وه و ڕیزه‌كانیان له خه‌ڵكی كرێگرته و ناپاك؛ پاكماڵ بكه‌ن. جا هه‌ركاتێك موسوڵمانان ئه‌و مه‌رجانه‌یان به‌جێهێنا كه خودای گه‌وره كردوویه‌تی به بنه‌مای له‌سه‌ركردنی تاجی سه‌ركه‌وتن به‌سه‌ر دوژمناندا؛ ئه‌وكاته خودای گه‌وره ده‌رگا داخراوه‌كانیان لێده‌كاته‌وه، باشترین هۆكاریشیان بۆ دابین ده‌كات و سه‌ره‌نجامیش به‌ڵێنه‌كه‌ی پێغه‌مبه‌ر صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم یان بۆ به جێبه‌جێ ده‌كات كه فه‌رموویه‌تی: ( لا تقوم الساعة حتى يقاتل المسلمون اليهود، وحتى يختبيء اليهودي من وراء الحجر والشجر فيقول الحجر والشجر: يا مسلم هذا يهودي تعال فاقتله، إلا الغرقد، فإنه من شجر اليهود) متفق عليه. واته: ( قیامه‌ت هه‌ڵنایه‌ت تا موسوڵمانان جه‌نگی جووله‌كه ده‌كه‌ن، تا جووله‌كه ده‌چێته پشتی دار و به‌رد خۆی ده‌شارێته‌وه، جا دار و به‌رده‌كه ده‌ڵێن: ئه‌ی موسوڵمان وه‌ره ئه‌مه جووله‌كه‌یه‌كه وه‌ره بیكوژه، ته‌نها دره‌ختی غه‌رقه‌د (١) وا ناڵێت، چونكه دره‌ختی جووله‌كه‌یه). ئه‌م هه‌واڵدانه‌ی پێغه‌مبه‌ر صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم به‌م ڕووداوه‌ی ئاینده؛ سیازده سه‌ده وشتێك پێش ئێستا بووه، كاتێك كه جووله‌كه هێزێكی به‌رچاوی وایان نه‌بووه كه شیاوی باس بێت، جا جووله‌كه؛ له نێو ئۆمه‌ته‌كانی دیكه‌دا به درێژایی چه‌ندین سه‌ده‌هه‌ر له لاوازی و په‌رته‌وازه‌ییدا مانه‌وه، ئه‌و چه‌ندین سه‌ده‌یه تێپه‌ڕی و مێژوو هێشتا هه‌ر بێده‌نگ بوو له ئاست به‌دیهاتنی ئه‌و هه‌واڵه‌ی پێغه‌مبه‌ر صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم ، تا سه‌ده‌ی چوارده‌یه‌می كۆچی هات، كه ئاماژه‌كانی جه‌نگی یه‌كلاكه‌ره‌وه‌ی نێوان موسوڵمانان و جووله‌كه له ئاسۆكانی ئاینده‌دا وه‌ده‌ركه‌وتن، كاتێك كه دیارده‌ی پیلان و فڕوفێڵه گڵاوه‌كانی جووله‌كه خه‌ریك بوو ده‌ستی ده‌كێشا به ڕووی سیاسه‌تی جیهانیدا و، ڕووداوه جیهانییه‌كانیش دۆخێكی وایان هێنایه ئاراوه كه ڕێگای خۆش كرد بۆ كۆچی جووله‌كه بۆ ناوجه‌رگه‌ی وڵاتی موسوڵمانان، تا له‌وێ ده‌وڵه‌تێك دابمه‌زرێنن وه‌ك تۆوێك بۆ ده‌وڵه‌تی گه‌وره‌ی جووله‌كه، كه باڵاده‌ست بێت له سه‌رزه‌ویدا و، ئه‌م ده‌وه‌ڵه‌ته ته‌ماع بخاته به‌رده‌م كۆمه‌ڵێكی زۆری جووله‌كه په‌رش و بڵاوه‌كانی جیهان تا كۆچی بۆ بكه‌ن و بیكه‌ن به نیشتمانی خۆیان، به وه‌رگرتنی كۆمه‌كێكی زۆر له چه‌كوچۆڵه‌ی هه‌مه‌جۆر له لایه‌ن نه‌ته‌وه زلهێزه‌كانی سه‌رزه‌وییه‌وه. جا ئه‌وه‌ی كه ده‌بوو ڕووبدات بۆ به‌دیهاتنی هه‌واڵه‌كه‌ی پێغه‌مبه‌ر صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم ؛ برێتی بوو له قورس بوونی ئه‌ركی جووله‌كه به‌سه‌ر موسوڵمانانه‌وه و، به‌ده‌ستهتێنانی هه‌ندێك سه‌ركه‌وتنی ڕووكه‌ش له چه‌ند شه‌ڕێكدا، ئه‌مه‌ش له‌به‌ر دوو هۆ: یه‌كیان: سزادانی موسوڵمانان له‌سه‌ر لادانیان له ڕێگای ڕاستی خودا، له بیروباوه‌ڕ و كرده‌وه‌دا، بۆ ته‌مێ كردنیان تا به ئایینه‌كه‌یاندا بچنه‌وه و، كاره‌كانیان ڕاستكه‌نه‌وه و، ڕیزه‌كانیان له دوژمنانیان پاك بكه‌نه‌وه و، بزانن كه ئه‌وه‌ی كه تووشیان بووه به هۆی تاوانه‌كانیانه‌وه بووه. دووه‌میان: ڕێخۆشكردن له به‌رده‌م زۆرترین ژماره‌ی جووله‌كه‌ی خه‌شمی خودا له‌سه‌ر نووسراو، به خه‌ڵه‌تاندنیان به چه‌ند سه‌ركه‌وتنێكی كاتی، بۆ ئه‌وه‌ی كۆچ بكه‌ن بۆ گۆڕه‌پانی جه‌نگی داهاتوو، تا بگه‌ن به چاره‌نووسی چاوه‌ڕوانكراویان، كه بێگومان له‌ڕێدایه و هیچ شتێك لاینادات، چونكه به‌ڵێنی پێغه‌مبه‌ره صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم و خودا جێبه‌جێی ده‌كات، ڕووداوه‌كانیشی ده‌بێت هه‌ر به پێی سوننه‌ته هه‌میشه‌ییه‌كانی خودای گه‌وره ڕایی ببن. به‌ڵام ئه‌و سه‌ركه‌وتنه به‌ڵێنپێدراوه‌ی پێغه‌مبه‌ر صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم ، جێبه‌جێ نابێت؛ هه‌تا ئوممه‌تی ئیسلام هه‌ر به ڕێگا چه‌وت و تاریكه‌كاندا بڕوات، تا دوور بێت له ڕێبازی ئیسلام له چه‌مكه‌كانی بیروباوه‌ڕ وسیسته‌مه كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان، هه‌تا به ڕێگایه‌كدا بڕوات كه دووره له ڕێنماییه‌كانی ئیسلام، دوژمنیش ئه‌مه چاك ده‌زانێت، هه‌ربۆیه بێوچان له هه‌وڵی دوورخستنه‌وه‌ی گه‌لانی موسوڵماندایه له بیروباوه‌ڕ و به‌رنامه‌ی ئیسلام، ئه‌مه‌ش بۆ ئه‌وه‌ی ماوه‌ی مانه‌وه‌ی خۆی درێژتر بكاته‌وه. ئه‌م به‌ڵێنه‌ی پێغه‌مبه‌ریش صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم به سه‌ركه‌وتن؛ بۆ گه‌لێك نییه دژی گه‌لێكی دیكه، یان ڕه‌گه‌زێك دژی ڕه‌گه‌زێك، یان بۆ بێدینی له دژی ئایینێكی شێوێندراوی ساخته‌كراو، به‌ڵكوو ئه‌م به‌ڵێنه بۆ موسوڵمانانه، بۆ كه‌سانێكیش نایه‌ته دی كه به‌رگێكی دیكه‌یان جگه له ئیسلام پۆشیوه، هه‌روه‌ها ئه‌م سه‌ركه‌وتنه ته‌نها سه‌ركه‌وتنی جه‌نگ نییه، به‌ڵكوو سه‌ركه‌وتنێكی گشتگیره، جووله‌كه‌كان له زۆربه‌ی حه‌شارگه‌كانیان ده‌رده‌كه‌ون، تا سزای خودا به ده‌ستی موسوڵمانه ڕاسته‌قینه‌كان بچێژن، هیچیشیان ده‌رباز نابن ژماره‌یه‌كی زۆر كه‌میان نه‌بێت، كه به ئه‌ندازه‌ی ژماره‌ی دره‌ختی غه‌رقه‌د ده‌بن. جا ئه‌و ده‌سته‌یه كێ ده‌بێت كه به ڕاستی ئیسلام ده‌گرێته به‌ر و ئه‌و جه‌نگه به دڵسۆزی به‌ڕێوه‌ده‌بات، تا له‌سه‌ری بنێت تاجی سه‌ركه‌وتن به‌سه‌ر دوژمندا؟ خۆش به حاڵی ئه‌وه‌ی كه ڕێبه‌ری ئه‌و ده‌سته‌یه ده‌بێت، خۆش به حاڵی ئه‌وه‌ش كه سه‌ركرده ده‌بێت تێیدا، هه‌روه‌ها به حاڵی ئه‌وه‌ش كه سه‌ربازێك ده‌بێت له سه‌ربازه‌كانی. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ په‌رواێز: (١) غه‌رقه‌د: جۆره درختێكی دڕكینی بچووكه. سه‌رچاوه: په‌ڕتووكی: (مكائد يهودية عبر التأريخ) دانراوی: عبد الرحمن حسن حبنكة الميداني. ***********************************************************