باسی کۆکردنه‌وه‌ی ترس و هیوا له دڵدا کوڕی ئیسلام "اعلم أن المختار للعبد في حال صحته أن يكون خائفا راجيا ويكون خوفه ورجاؤه سواء وفي حال المرض يمحض الرجاء وقواعد الشرع من نصوص الكتاب والسنة وغير ذلك متظاهرة على ذلك:" دانه‌ر ئیمامی نه‌وه‌وی- ڕه‌زای خودای لێ بێت- ده‌فه‌رمووێ: ئه‌ی برای موسڵمان! بزانه که‌وا په‌سه‌نده بۆ به‌نده که له‌حاڵی ساغیدا هه‌م ترسی هه‌بێ و هه‌م ئومێدی هه‌بێ، وه هه‌ردوولایان چوون یه‌ک بێ، وه‌لێ له‌کاتی نه‌خۆشیدا ئومێدی گه‌وره‌ی به خودا قه‌وی بێ، یاساکانی شه‌ریعه‌ت- به‌پێی ده‌قی ئایه‌تی قورئان که نامه‌ی خودایه‌و به‌پێی ده‌قی سووننه‌تی پێغه‌مبه‌ر( درودی خوای له‌سه‌ر بێت) و به‌پێی سه‌رچاوه‌کانی تری ئایین هه‌موو پشتیوانی ئه‌م فه‌رمایشته ده‌که‌ن. قال الله تعالى \\\" فَلاَ يَأْمَنُ مَكْرَ اللّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْخَاسِرُونَ \\\" الأعراف /٩٩ قال تعالى \\\" إِنَّهُ لاَ يَيْأَسُ مِن رَّوْحِ اللّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ \\\" يوسف /٨٧ قال تعالى \\\" يَوْمَ تَبْيَضُّ وُجُوهٌ وَتَسْوَدُّ وُجُوهٌ \\\" آل عمران /١٠٦ قال تعالى \\\"إِنَّ رَبَّكَ لَسَرِيعُ الْعِقَابِ وَإِنَّهُ لَغَفُورٌ رَّحِيمٌ \\\" الأعراف/١٦٧ قال تعالى \\\"إِنَّ الْأَبْرَارَ لَفِي نَعِيمٍ وَإِنَّ الْفُجَّارَ لَفِي جَحِيمٍ \\\" الانفطار ١٣-١٤ قال تعالى \\\"فَأَمَّا مَن ثَقُلَتْ مَوَازِينُه* فَهُوَ فِي عِيشَةٍ رَّاضِيَةٍ* وَأَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوَازِينُهُ* فَأُمُّهُ هَاوِيَةٌ\\\" القارعة/٦-٩ . والآيات في هذا المعنى كثيرة فيجتمع الخوف والرجاء في آيتين مقترنتين أو آيات أو آية: واتا‌و مه‌به‌ستی ئایه‌ته پیرۆزه‌کان به گشتی: خودای مه‌زن له‌م ئایه‌تانه‌دا ده‌دا به گوێی مه‌ردوومی خاوه‌ن هۆش و گۆش دا، که له‌مه‌کری خودا ئه‌مین نه‌بن و هه‌میشه له قاری خودا بترسن و به هیچ جۆرێ له خۆتان بایی نه‌بن، وه ئه‌وه‌یان له‌به‌ر چاو بێ که ڕۆژێ دێ چاک و خراپ ده‌رده‌که‌وێ، چاکه‌کاران ڕوویان سپی ده‌بێ، وه‌ک ئه‌ستێره‌ی ئاسمان سه‌ریان به‌رز ده‌بێ و ڕووخساریان گه‌ش ده‌بێ، وه‌لێ زۆر که‌سانی تر هه‌ن ڕوویان ڕه‌ش ده‌بێ و سه‌ریان شۆڕ ده‌بێ. ئیتر ده‌سته‌ی چاکان وان له‌ناو نازو نیعمه‌تاو، گوزه‌رانێکی زۆر خۆش و باش و په‌سه‌ندو نایابیان هه‌یه، چونکه خاوه‌نی کرده‌وه‌ی باشن و، تای ته‌رازووی خێریان قورس و گران بووه، به‌ڵام ده‌سته‌ی به‌د کاران وان له‌ناو ئاگری سووری دۆزه‌خ دا، چونکه له‌به‌ر بێ‌فه‌ڕی‌و به‌هۆی تاوانی زۆره‌وه تای ته‌رازووی خێریان سووک ده‌بێ و به‌دی‌و خراپی‌و کاری خراپه‌یان زیاتره له چاکه‌کانیان. ١/٤٤٣- وعن أبي هريرة رضي الله عنه أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال لو يعلم المؤمن ما عند الله من العقوبة ما طمع بجنته أحد ولو يعلم الكافر ما عند الله من الرحمة ما قنط من جنته أحد. رواه مسلم: ئه‌بو هوره‌یره (ڕه‌زای خودای لێ بێت) له حه‌زره‌ته‌وه ( درودی خوای له‌سه‌ر بێت) ده‌فه‌رمووێ: ئه‌گه‌ر بێتوو موسڵمان بزانێ که تۆڵه‌و سزای خودا چه‌نده زۆره و خودای گه‌وره چه‌نده بێ باکه ئیتر که‌س به‌ته‌مای به‌هه‌شت نه‌ده‌بوو، هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ر بێتوو کافریش بزانێ که ده‌رووی ڕه‌حمه‌تی خودا چه‌نده گه‌وره‌یه ئه‌وا ئه‌ویش له به‌هه‌شت نا ئونێد نه‌ده‌بوو! (م). ٢/٤٤٤- وعن أبي سعيد الخدري رضي الله عنه أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال إذا وضعت الجنازة واحتملها الناس أو الرجال على أعناقهم فإن كانت صالحة قالت قدموني قدموني وإن كانت غير صالحة قالت يا ويلها أين تذهبون بها يسمع صوتها كل شيء إلا الإنسان ولو سمعه لصعق. رواه البخاري: ئه‌بو سه‌عید (ڕه‌زای خودای لێ بێت) فه‌رمووی: پێغه‌مبه‌ر ( درودی خوای له‌سه‌ر بێت) فه‌رمووی: کاتێ ته‌رمی مردوو داده‌نرێ له‌ناو داره ته‌رما، وه‌پیاوان هه‌ڵی ده‌گرن و ده‌ینێنه سه‌رشانیان تا بیبه‌ن بۆ گۆڕستان بۆ ناشتن، له‌و کاته‌دا مردووه‌که ئه‌گه‌ر مرۆڤێکی باش بێ ده‌ڵێ: زووکه‌ن، زوو بمبه‌ن! وه‌لێ ئه‌گه‌ر مردووه‌که مرۆڤێکی باش نه‌بێ ده‌ڵێ: هه‌ی هاوار! خۆم ڕۆ! ئه‌وه بۆ کوێم ده‌به‌ن؟ حه‌زره‌ت ( درودی خوای له‌سه‌ر بێت) فه‌رمووی: له‌م کاته‌دا هه‌موو شتێ ده‌نگی ده‌بیستێ ئاده‌میزاد نه‌بێ، ئه‌گه‌ر ئاده‌میزاد گوێی له‌م هاتو هاواره‌ی بێ له ترسا ده‌تۆقێ و زه‌نده‌قی ده‌چێ ( بوخاری و نه‌سائی ، له‌سه‌ر فه‌رمووده‌ی تاجولئوصول ئه‌م فه‌رمووده‌یان گێڕاوه‌ته‌وه). ٣/٤٤٥- وعن ابن مسعود رضي الله عنه قال قال رسول الله صلى الله عليه وسلم الجنة أقرب إلى أحدكم من شراك نعله والنار مثل ذلك. رواه البخاري: ئیبنو مه‌سعوود (ڕه‌زای خودای لێ بێت) فه‌رمووی: پێغه‌مبه‌ر ( درودی خوای له‌سه‌ر بێت) فه‌رمووی: هه‌ر که‌سێ له‌ئێوه بگری به‌هه‌شت له‌به‌ره‌زوانه‌ی پێڵاوه‌کانی لێی نزیکتره، دۆزه‌خیش هه‌ر وایه!(ب). -------------------------------------------------------------------- سه‌رچاوه: ریاض الصالحین (به‌رگی دووه‌م).