٢٠٠ فه‌رمووده‌ى پیغه‌مبه‌ر (صلى الله علیه وسلم) بۆ ئافره‌تان (به‌شی یه‌که‌م) یاسمین ئایینى پیرۆزى ئیسلام ڕێزێکى تایبه‌تی بۆ ئافره‌ت داناوه و به ته‌واوکه‌ر و پاڵپشتى پیاوانى داده‌نێت، هه‌روه‌کوو پێغه‌مبه‌رى ئازیزمان (صلى الله علیه وسلم) ده‌فه‌رموێت: إنما النساء شقائق الرجال. رواه ابو داود بسند صحیح . واته: به‌ڕاستى ئافره‌تان پاڵپشت و هاوکارى پیاوانن. جا ئه‌گه‌ر به‌وردى سه‌رنجى ئه‌م فه‌رمووده‌یه بده‌ین، بۆمان ڕوون ده‌بێته‌وه که‌وا ئافره‌ت مافێکى ئێجگار زۆرى بۆ مسۆگه‌ر کراوه و ئه‌و فه‌رمووده پیرۆزه ده‌مکوتى هه‌موو ئه‌و که‌س و لایه‌نانه ده‌کات که بانگه‌شه بؤ ئازادیى ئافره‌ت ده‌که‌ن. به‌ڵام مه‌به‌ستیان شکاندن و ڕووخاندن و کاولکردنى ئافره‌ته، ده‌یانه‌وێت ڕاپێچى یانه‌کان و مه‌لهاکانیان بکه‌ن به ناوى ئازادییه‌وه. هیچ به‌رنامه‌یه‌کیان بۆ ئافره‌ت پێنییه جگه لهو قسه هه‌له‌ق و مه‌له‌قانه‌ى وه‌وکو تووتى به‌رده‌وام ده‌یڵێنه‌وه که ده‌ڵێن: ١- فره‌ژنى پێشێلکردنى مافى ئافره‌ته، به‌ڵام خۆیان هیچ به‌رنامه‌یان بؤ قه‌یره‌ییی خوشکانمان دانه‌ڕشتووه . ٢- ئافره‌ت ده‌بێت ئازادیی سێکسی هه‌بێت، له‌وه‌ش مه‌به‌ستیان بێڕه‌وشتکردنی کۆمه‌ڵگایه . ٣- یاخود ده‌ڵێن ئافره‌ت چۆنى بوێت، نابێت ڕێگه‌ى لێبگیرێت له هه‌رشتێك که ده‌یکات. بۆ هه‌موو ئه‌و ڕێکخراوانه ده‌ستێکى په‌نهان له‌پشتیانه‌وه‌یه ده‌یانسووڕێنێت و به‌رنامه‌ى ڕووخێنه‌ریان بۆ داده‌نێن بۆ بنبڕکردنی ڕه‌وشت له‌ناو ۆؤمه‌ڵگاى کورده‌واریدا، که هه‌ر لهو ڕۆژه‌ى کورد ئایینى پیرۆزى هه‌ڵبژاردووه، به‌ئاسووده‌یى ژیاوه و خزمه‌تى به ئایینى پیرۆزى ئیسلام کردووه . خوشکى به‌ڕێزم، ئافره‌ت له ئیسلامدا ڕیزى پێشه‌وه‌ى کاروانی بانگه‌واز و شه‌هاده‌تیان گرتووه: - یه‌که‌م که‌س باوه‌ڕى هێنا به پێغه‌مبه‌ر (صلى الله علیه وسلم)، خه‌دیجه بوو -ڕه‌زاى خواى لێبێت- - یه‌که‌م شه‌هید له ئیسلامدا سومه‌ییه بوو -ڕه‌زای خواى لێبێت- سه‌دان نموونه‌ى ئازایى و بوێرى له لاپه‌ره‌کانى مێژووى ئیسلامیدا ئافره‌تان ئه‌کته‌رى بوون. ١- انما نهیت عن النوح، عن صوتین احمقین فاجرین: صوت عن النغمة لهو ولعب ومزامیر الشیطان وصوت عند المصیبة، خمش الوجوه وشق الجیوب ورنة الشیطان.. رواه ابن سعید والبزار وقال البغوی حدیث حسن. واته: به‌ڵێ، ئیوه‌م قه‌ده‌غه کردووه له دوو قیژه‌ى به‌د و ناهه‌موار: ده‌نگیک له‌کاتی بوونی نیعمه‌ت و خؤشییه‌کان که بکرێته به‌زم و هه‌را و زوڕنالێدانی شه‌یتان، ده‌نگی دووه‌م له‌کاتى ئاسته‌نگ و دژوارى که بکریته قیژه و چڕنووك له‌خۆدان و یه‌خه‌دادڕین و زریکه‌ى شه‌یتان. ٢- قال رسول الله (صلى الله علیه وسلم): تنکح المر‌أة لأربع: لمالها، ولحسبها، ولجمالها، ولدینها فأظفر بذات الدین تربت یداك.. رواه البخاری ومسلم. واته: ئافره‌تان بۆ یه‌کێك له‌م چواره هه‌ڵده‌بژیردرێن و ده‌خوازرێن: یان بۆ ماڵ و سه‌روه‌ت یان له‌به‌ر ڕێزداریی خانه‌واده‌ی یان له‌به‌ر جوانییه‌که‌ی یان له‌به‌ر ئایینپه‌روه‌رییه‌که‌ی، جا ئافره‌تی خاوه‌ن ئایین بخوازه، تا به‌خت یاوه‌رت بێت. ٣- قال رسول الله (صلى الله علیه وسلم): خیرکم خیرکم لأهله، وأنا خیرکم لأهلي.. رواه ابن ماجة بسند صحیح. واته: چاکترینتان باشترینتانن بۆ خێزانی، منیش باشترینتانم بۆ خێزانم. ٤- قال رسول الله (صلى الله علیه وسلم): إنما النساء شقائق الرجال.. رواه ابوداود بسند صحیح. واته: به‌ڕاستی ئافره‌تان پاڵپشت و هاوکاری پیاوانن. ٥- قال رسول الله (صلى الله علیه وسلم): لا تمنعوا أماء الله مساجد الله، وإذا استأذنت إمرأة أحدکم الی المسجد فلا یمنعها.. متفق علیه. واته: ڕێگه له ئافره‌تان مه‌گرن که چوون بۆ مزگه‌وت، ئه‌گه‌ر خێزانی یه‌کێکتان مۆڵه‌تی چوونه‌مزگه‌وتی خواست، با قه‌ده‌غه‌ی نه‌کات. ٦- قال رسول الله (صلى الله علیه وسلم): إذا جلس بین شعبها الأربع ثم أجهد فقد وجب الغسل.. رواه النسائی وهو صحیح. واته : ئه‌گه‌ر پیاوێك له‌نێوان چوارپه‌لی ئافره‌تی خۆی دانیشت و له‌گه‌ڵیدا جووت بوو و خۆی ماندوو کرد، ئیتر خۆشۆردن له‌سه‌ر هه‌ردووکیان پێویست ده‌بێت. ٧- قال رسول الله (صلى الله علیه وسلم): إن أخوف ما أخاف علیکم الزنا والشهوة الخفیة.. رواه الطبرانی باسناد صحیح و قاله المنذری. واته: ئه‌وه‌ی من لێی ده‌ترسم و ترسم لێی هه‌یه بۆ سه‌ر ئێوه، زینا و شه‌هوه‌ت و ئاره‌زووه. ٨- قال رسول الله (صلى الله علیه وسلم): لا تأتوا النساء فی استاههن، فإن الله لا یستحی من الحق.. رواه أحمد والترمذی وحسنه. واته: مه‌چنه لای خێزانه‌کانتان له‌دواوه، چونکه خوای گه‌وره شه‌رم له حه‌ق و ڕاستی ناکات. ٩- قال رسول الله (صلى الله علیه وسلم): الحیاء والعي شعبتان من الإیمان، والبذاء والبیان شعبتان من النفاق.. رواه احمد وصححه الذهبی. واته: شه‌رم و زمانپاکی دوو لقن له باوەڕ، سووکی و قسه‌زلیش دوو لقن له دووڕوویی. ١٠- قال رسول الله (صلى الله علیه وسلم): لإن یطعن فی رأس أحدکم بمخیط من حدید، خیر له من أن یمس أمراة له لا تحل له..رواه الطبرانی وصححه الألبانی فی السلسلة الصحیحة. واته: ئه‌گه‌ر ده‌رزییه‌کی ئاسن له‌سه‌ر یه‌کێك له ئێوه بدرێت باشتره بۆی له‌وه‌ی که ته‌وقه یان ده‌ست بدات له ده‌ستی ئافره‌تێك، که ئه‌و ئافره‌ته حەڵاڵ نه‌بێت بۆی. تێبینی: به‌هۆی زۆریی حه‌دیسه‌کان ان شاء الله هه‌ر جاره و ١٠ فه‌رمووده ده‌نووسین به‌مه‌به‌ستى ئاسانکارى و له‌به‌رکردنى بۆ خوشکان و برایانی ئیماندار. له دوعای خێر بێبه‌شمان مه‌که‌ن!