ده‌روازه‌یه‌ك بۆ ئه‌م زانسته کوڕی خاك خوێندنه‌وه‌ی قورئانی پیرۆز بڕاوه ته‌وه عه‌ڕوه ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ده‌فه‌رمووێ: "لم يرخص لأحد من الرعي الأول من سلف الصالح أن يقراءوا القرآن كما يشاءوا أو كما تيسر على ألسنتهم حتى لوكان عربياً فصيحاً . وهل هناك أفصح من أصحاب النبي(صلى الله عليه وسلم) و مع ذلك لم يتركوا لفصاحتهم يقرأون كيف يشاءوا و لا بما الفته السنتهم من لهجاتهم العربية"، واته/ بۆ هیچ یه‌كێك له پێشینانی چاكمان مۆڵه‌ت نه‌درابوو كه قورئان بخوێنین به‌و جۆره‌ی خۆیان بیانه‌وێت یاخود چۆن بۆیان ئاسان بێت له‌سه‌ر زوبانه‌كانیان، هه‌ر چه‌ندێكیش زۆر زوبان پاراو بووبن له عه‌ربیدا، ئایا له هاوه‌ڵاَنی پێغه‌مبه‌ر(صلى الله عليه وسلم) خوایان لێ ڕازی بێ زوبانپاراوتر هه‌بووه كه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ڕێگه‌یان به‌خۆیان نه‌داوه چۆنیان بوێت قورئانی پیرۆز بخوێننه‌وه یاخود به‌و جۆره‌ی زوبانه‌كانیان له‌سه‌ری ڕاهاتبێت!؟ پێغه‌مبه‌ری خوا(صلى الله عليه وسلم) ده‌فه‌رمووێ[Hadith"]أقراءوا القرآن كما عُلِّمتم" واته/ قورئان بخوێننه‌وه هه‌روه‌ك چۆن فێری بوون . هه‌روه‌ها له‌به‌رئه‌وه‌ش كه‌خوێندنه‌وه‌ی قورئانی پیرۆز عیباده‌ته , عیباده‌یش دیاری كراوه له‌لایه‌ن ئه‌وه‌ی كه بۆی ئه‌نجام ئه‌ده‌ین ئه‌ویش خوای تاك و ته‌نهایه . واتای هه‌ندێ ووشه: 1. القرآن: له زمانه‌وانیدا: چه‌ند واتایه‌كی هه‌یه وه‌ك . • خستنه پاڵ یه‌كتر(الأقتران). وه‌ك بڵێی هه‌موو ئایه‌ته‌كان و سوره‌ته‌كان خراونه‌ته پاڵ یه‌كتر هه‌تا قورئانی پیرۆزی لێ پێك هاتووه . • خوێندنه‌وه(التلاوة). • كۆكردنه‌وه(الجمع) ئایه‌ته‌كان و سووره‌ته‌كان كۆكراونه‌ته‌وه له په‌ڕاوی قورئانی پیرۆز. • خوان(القِرى ، الضيافة) قورئانی پیرۆز خوانی خوای به‌خشنده‌یه بۆ ئیمانداران . ئیمامی شافعی ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ئه‌فه‌رمووێ "إن القرآن ليس مشتقاً من أي فعل و إنما هو أسم لايعلل . شأنه شأن سائر الاعلام و مثله التوراة و الإنجيل و الزبور . لايبحث عن أصولها" واته: قورئانی پیرۆز له واتای هیچ فرمانێكه‌وه نه‌هاتووه ! به‌ڵكو ناوه‌ێكه شی ناكرێته‌وه وه‌ك هه‌موو ناوه ناسراوه‌كانی تر وه‌ك نمونه‌ی ( ته‌ورات و ئینجیل و زه‌بوور). قورئان له‌مانای زاراوه‌ییدا : "هو كلام الله المنزل على النبي(صلى الله عليه وسلم) المعجز بسورة منه , المتعبد بتلاوته المنقول الينا تواترا بين دفتي المصحف" واته: وته‌ی خوای گه‌وره‌یه. دابه‌زێنراوه بۆسه‌ر پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ی و موعجیزه‌یه به‌یه‌ك سوره‌تیشی، خوێندنه‌وه‌ی عیباده‌ته . پێمان گه‌یشتووه به پله‌ی ته‌واتر و كۆبووه‌ته‌وه له دوو توێی په‌ڕاوێكدا( په‌رتوك). 2. السورة: له زمانه‌وانیدا : به‌رزی و بڵندی المكانة السامیة أو المكانة الرفیعة. وه‌رگیراوه له دیواری خانوویه‌ك وه‌ك چۆن دیوارێك له خشت پێك هاتووه، به‌و شێوه‌یه‌ش ئایه‌ته‌كانی سوره‌تیێك خراونه‌ته پاڵ یه‌ك هه‌تا سوره‌تێك پێك هاتووه . هه‌روه‌ها دیمه‌نی دیواری به‌رز و بڵندی پێوه دیاره . له زاراوه‌ی شه‌رعیدا: "إسم إسم لطائفة مستقلة من آيات القرآن الكريم ذات مطلع معروف و مقطع معلوم وأقلها ثلاث آيات كسورة الكوثر". واته: ناوی كۆمه‌ڵی ئایه‌تی سه‌ربه‌خۆیه له قورئانی پیرۆز كه سه‌ره‌تایه‌كی هه‌یه و به كۆتای یه‌كی دیاری كراو دوایی هاتووه و كه‌متریشیان سێ ئایه‌ته وه‌ك سوره‌تی(العصر و الكوثر و النصر) 3. اڵایة: له‌زمانه‌وانیدا: • موعجیزه‌المعجزة سَلْ بَنِي إِسْرَائِيلَ كَمْ آتَيْنَاهُم مِّنْ آيَةٍ بَيِّنَةٍ وَمَن يُبَدِّلْ نِعْمَةَ اللّهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءتْهُ فَإِنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ[ البقرة:211]. • نیشانه: به‌ڵگه(العلامة): وَقَالَ لَهُمْ نِبِيُّهُمْ إِنَّ آيَةَ مُلْكِهِ أَن يَأْتِيَكُمُ التَّابُوتُ فِيهِ سَكِينَةٌ مِّن رَّبِّكُمْ وَبَقِيَّةٌ مِّمَّا تَرَكَ آلُ مُوسَى وَآلُ هَارُونَ تَحْمِلُهُ الْمَلآئِكَةُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ[ البقرة:248]. • په‌ند و ئامۆژگاری(العبرة) إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ[الشعراء:121]. له زاراوه‌ی شه‌رعیدا : "إسم لطائفة من القرآن المجيد ذات مطلع و مقطع مندرجة في سورة و آخرها يسمى بفاصلة" واته: ناوه بۆ كۆمه‌ڵێ له قورئانی پاك و به‌رز. سه‌ره‌تایه‌كی هه‌یه وه به كۆتایی یه‌كی ناسراویش دوایی هاتووه. چه‌ند ئایه‌تێك سوره‌تێك له سوره‌ته‌كانی قورئانی پیرۆز پێك ده‌هێنن .