دانراوه لهلایهن: باوکی ئهسمائـ ئهو وتارهی كه پێغهمبهری خوا (صلی الله علیه وسلم) فهرمووی له حهجی ماڵئاواییدا ئامادهکردنی: باوکی ئهسماء لهڕۆژی (8)ی مانگی(ذي الحجة)دا،کهڕۆژی تهروویهیه پێغهمبهری خوا (صلی الله علیه وسلم) له حهجی ماڵئاوایی دا ڕووی کرده(منی) لهوێ نوێژی نیوهڕۆو عهسرو مهغریب و عیشاو بهیانیشی کرد،پێنج نوێژهکه،پاشان کهمێك مایهوه تا خۆر ههڵهات،مۆڵهتی دا ههتا چوونه عهرهفه، بینی گومهزیهکهی له(نمرة) بۆ دانراوه لهێ دابهزی،که خۆر له ناوهراستی ئاسمان لاچوو فهرمانی دا(قصواء)ی بۆ رێكخرا، پاشان هاته ناو شیوهکهوه،سهدوبیست و چوار ههزار یان سهدوچل و چوار ههزار کهسی بهدهوردا کۆببووهوه،لهپاشان دا ووتارێکی بۆدان،ئهم ووته بهنرخهی بۆ خوێندنهوه: (خهڵکینه ،بهگوێم بکهن چونکه نازانم لهوانهیه ساڵێکی تر لهم شوێنه پیرۆزهدا ههرگیز نهتان بینمهوه). (خوێن و ماڵ و سامانتان لهیهکتری حهرامه وهکو حهرامی ئهم ڕۆژهتان،لهم مانگهتان دا و لهم شوێنهتان دا،ههموو کارێکی جاهیلیهت دهخهمه ژێر پێمهوه،خوێنه ڕژاوهکانی سهردهمی جاهیلیهت مافی داواکردنیان نی یه،یهکهم خوێنێك کهئهو مافهی لێدهسێنمهوه خوێنی(إبن ربیع)ه کوڕی (حارث)ه که شیره خۆری(بني سعد) بوو (هزیل)کووشتی ،سوی جاهلیهت ناههقه، یهکهم سویهکیش که با ناههقی دادهنێم سوی(عباسی کووڕی عبدالمطلب)ه ئهمانه ههمووی ناههقن). (ئاگاتان له ژنان بێت و لهخوابترسن،ئێوه به پهنادانی خوایی ئهوانتان کردوه به حهڵاڵی خۆتان، بهووتهیهکی خوایی داوێنیانتان ڕهوا کردووه،مافی ئێوهیه بهسهریانهوه کهسێك نههێننه سهر جێگهیان ئێوه پێتان ناخۆش بێت،ئهگهر وایان کرد بهلێدانێك برینداری نهکات لێیان بدهن مافی ئهوانه بهسهر ئێوهوه کهڕۆزی و کاڵایان بۆ دابین بکهن). (شتێکم له ناواتان دا به جێ هێشتووه ئهگهر دهستی پێوه بگرن سهرتان لێناشێوێت ئهویش پهراوی خوایه). (خهڵکینه،دوای من پێغهمبهری تر نایهت،دوای ئێوهش ئوممهتێکی تر نی یه،پهروهردگاری خۆتان بپهرستن پێنج نوێژهکهتان بکهن،ڕۆژووی مانگی رهمهزان بگرن،زهکاتی ماڵ و سامان بدهن،بهخۆڕایی خۆتان و حهزی دڵتان بیدهن،حهجی ماڵی خوا بکهن بهگوێی فهرمان رهوا کانتان بکهن،ئهوسا دهڕۆنه بهههشتی پهروهردگارتاننهوه). (ئێوهش لهبارهی منهوه پرسیارتان لێدهکرێت،چی دهڵێن؟ووتییان دهڵێین:شایهتی دهدهین که تۆ پهیامت گهیاندوو به ئهرکی خۆت ههستاویت وه ئامۆژگاریت کردین). ئهمجا پهنجهی شایهتومانی بهرز کردهوه بۆ ئاسمان و نزمی کردهوه بۆ زهوی و فهرمووی: خوایه شایهتی بفهرموو. ئهمهی سێ جاه ووتهوه). ئهوکهسهی له عهرهفهدا بهدهنگی ووتهکانی پێغهمبهری خوای (صلى الله عليه وسلم)بۆ خهڵکهکه ده وتهوه(ربیعه)ی کووڕی(ئومهیه)ی کووری(خلف) بوو،پاش ئهوهی پێغهمبهری خوا (د.خ) له ووتارهکهی بووهوه،ئایهت هاته خوارهوه که خوای گهوره دهفهرمووێت: ...الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِينًا.. [المائدة/103]. واته: وا لهئهمرۆوه بهرنامهو ئایینهكهتانم بهپایان گهیاند، واته: لهبارهی عهقیدهو جیهادهوه، لهبارهی حهڵاڵ وحهرامهوه، ههمووشتێكم بۆ تهواوكردن وه نیعمهت و بهخششی خۆمم بۆ تهواوكردن سهرم خستن بهسهر دوژمنانتانداو رێنماییم كردن بۆرێگهی راست، ئیتر نهپێویست به پێغهمبهرێ تر ههیهو، نه قورئانێكی دیكه ئیسلامیشم بهبهرنامهو ئایین بۆ ههڵبژاردن و، نابێ هیچ كاتێك لێی لابدهن. کاتێك ئیمامی(عومهر) گوێی لهخوێندنهوهی ئهم ئایهت بوو،دهستی کرد به گریان پێیان ووت بۆدهگریت؟ ئهویش فهرمووی: دوای تێرو تهواوبوون ئیتر ناتهواوی دێت،له پاش ووتارهکه(بیلال)بانگی داو قامهتی کرد. سهرچاوه: رحیق المختوم: نوسینی صفی الرحمن مبارک فوري ـــــ وهرگێڕانی بۆ کوردی:بکرحمه صدیق.