سەرەتا   |    دەربارە   |    پەیوەندی   |    دەستەی نوسەران   |    من نحن   |    اتصل بنا
       
  تەڵاق خواردن لە ژێر فشاردا.؟
به‌ناوی خودای مه‌زن. پێشه‌کی ڕێز و سڵاوم هه‌یه بۆتان وه هه‌روه‌ها جێژنی ته‌وحید و خوداپه‌رستی له هه‌موو موسڵمانان پیرۆز بێت. برایانی دینی، پرسیارێکی زۆر گرنگم سه‌باره‌ت به ژیانمه‌وه هه‌یه که ئه‌ویش ته‌ڵاقه، هیوادارم ڕێنماییمان بکه‌ن، خودا جه‌زای خێرتان بداته‌وه. من بۆ ماوه‌ی ِدوو سێ ساڵێک ئه‌بێت کچێکم ماره کردووه به پیێ ئایین و شه‌رعی ئیسلام، ئێمه زۆر یه‌کترمان خۆش ئه‌ویت، من له کوردستان بووم و ئه‌و له ئه‌وروپا، ئه‌و به‌هۆی ئه‌وه‌ی که ئیشوکاری نه‌بوو نه‌یده‌توانی من بهێنێ بۆلای خۆی وه من له‌به‌رئه‌وه‌ی به یه‌کتر بگه‌ین پاره‌م قه‌رزکرد و ده‌ستم له هه‌موو موسته‌قبه‌ل و داهاتوویه‌کم شۆرد تا بگه‌مه لای ئه‌و به‌ڵام به‌داخه‌وه نه ته‌نیا هیچ یارمه‌تییه‌کمی نه‌دا، له‌گه‌ڵ خانه‌واده و که‌سی خۆی ده‌ستبه‌یه‌ک بوون و ده‌ستیان کرد به هه‌ڵسه‌نگاندنی من به هه‌موو شێوه‌یه‌ک، منیش هه‌رچی هه‌وڵم ده‌دا ئه‌وان باوه‌ڕم پێ بکه‌ن هیچ بایه‌خێکی نه‌بوو، ورده ورده بۆم ده‌رکه‌وت حه‌تتا نایانه‌وێت به‌و‌ ناوه‌ی که ئه‌سڵی خۆمه ته‌حویلی پولیس بدرێم، هه‌رچی محاوله‌م کرد هیچ نه‌تیجه‌یه‌کم وه‌رنه‌گرت، وه هه‌روه‌ها پێش چوونم هه‌ر رۆژێک به شێوه‌یه‌ک قسه‌یان ده‌کرد و شتێکی تازه‌یان دروست ده‌کرد به کچه‌که‌م ئه‌گووت سه‌به‌ب چییه؟ ئه‌ی گووت نازانم. تا ئاوایان کرد منیش که‌م که‌م دڵم له کچه گۆڕاو به‌شێوه‌یه‌ک تێ ده‌گه‌یشتم که کچه‌که له‌گه‌ڵ مندا درۆ ده‌کات، که‌م که‌م نێوان من و کچه به‌ره‌و خراپی و دڵ ساردی هه‌نگاوی هه‌ڵنا. ئه‌گه‌ر یه‌ک ساڵ له‌مه‌و پێش من قسه‌یه‌کم پێ گوتوو بوون ئه‌یاندا به‌ناو چاومدا، ئیدی ئه‌وان له‌وه غافڵ بوون که کچه که‌یان چ قسه‌ی کردووه به من وه ئه‌مه‌ش شتێکی زۆر عادییه له نێوان دوو ئینسان یه‌کترییان خۆش بوێت هه‌روه‌ها له یه‌کتریش دوور بن قسه‌ هه‌ر ئه‌کرێت وه که‌س له که‌س زیاتر نییه . بێ ئه‌وه‌ی من قسه‌یه‌کم کردبێت یان شتێکم گووتبێت خۆیان ده‌چوون یه‌ک دوو هاو ماڵیان بوو ئه‌یان هێناو ئه‌یانگه‌وت ئه‌م کوڕه له‌گه‌ڵ کچه‌که‌مان کێشه‌یان هه‌یه منیش ئه‌مگووت برا کێشه‌م چییه؟ نه‌یانئه‌گووت، من هه‌رچیم ده‌کرد کچ تێبگه‌یه‌نم من له‌به‌ر خاتری تۆ هاتوومه بۆ ئێره هیچ بایه‌خێکی نه‌بوو. که‌م که‌م بۆم ده‌رکه‌وت که ماڵی کچه دانیشتنیان کردووه من بیمه ئێره چۆن له‌گه‌ڵ مندا هه‌ڵسوکه‌وت بکه‌ن، وه کچه‌یش هه‌ر وه‌ک مۆم له نێو ده‌ستی دایکێتی، وه کچه هه‌رشتێک له نێوان من و ئه‌و بێت بۆ دایکی ئه‌گێڕێته وه وه جه‌نابی دایکی کچه ده‌یگێڕیته‌وه بۆ مال و مندال وه به ئه‌م شێوه ڕۆژ له ڕۆژ زیاتر ده‌ست به‌یه‌ک ده‌بن بۆ تاوانبار کردنی من وه هه‌روه‌ها قسه دروستکردن و بیانووی شاخدار گرتن. قسه‌ی ئه‌وان ئه‌وه‌یه‌ که‌ هه‌ر ده‌ڵێن وه‌ره‌ ته‌ڵاقی بده‌... تا چه‌ند ڕۆژ پێش، من ته‌له‌فوونم کرد بۆ کابرایه‌ک که ئه‌وان ده‌یناسن وه له‌گه‌ڵیان هه‌ڵسوکه‌وتی هه‌یه، ماموستایه‌که به‌ دڵی ئه‌وانه و یه‌کێکه له‌و مامۆستا عه‌لمانیانه، ئه‌و مه‌لا قه‌ولی دا قسه‌ی دروست بڵێت و هه‌وڵ بۆ په‌یوه‌ندی ئێمه بدات، به‌ڵام له‌ کاتی دانیشتندا خۆی ئه‌یگووت من وه‌کیل و وه‌سیی ئه‌م کچه‌م، من دانیشتم و ئه‌و که‌سانه‌ی ئه‌وان ئه‌یاناسی کۆیان کردبۆوه، منیش خودا له‌گه‌ڵم بوو، ماموستا گووتی: ئه‌وه‌ڵه‌ن ئه‌م کابرا وایان گوتووه که بۆ خۆی هاتووه بۆ ئێره نه‌ک له‌به‌ر خاتری کچه‌که و ته‌نیا له‌به‌ر ئه‌وروپا، که‌س پێی نه‌گوتووه بێت خۆی هاتووه، ئه‌مه‌ یه‌ک ساڵه له ئه‌م ماره‌بڕانه ده‌گوزه‌رێت، ئه‌مانه دیاره ناتوانن پێکه‌وه بژین! وه ئه‌مانه چه‌ند شتێک که به‌ر له‌وه‌ی بگات به ته‌ڵاق ئێمه له‌به‌ر چاومان گرتووه و نه‌یانتوانیوه ئه‌م دوانه به‌ره‌و یه‌کتر ڕابکێشێت و ئومێدێک به‌ره‌و په‌یوه‌ندی بێت، و ئێستا جێگه‌ی هیچ شکێک نه‌ماوه ئه‌م دوانه ناتوانن پێکه‌وه بژین. گووتی: کچه تۆ ئه‌م کوڕته ئه‌وێت؟ گووتی نا نامه‌وێت، ئه‌مجا به منی گووت: تۆ ئه‌م کچه‌ت ئه‌وێ؟ گووتم به‌ڵی من ئه‌م کچه‌م ئه‌وێ، و له‌به‌ر خاتری ئه‌و هاتوومه بۆ ئێره و حه‌ڵاڵمه و به هاوسه‌ری خۆمی ده‌زانم و به شه‌رع و قانوونی ئیسلام حه‌ڵاڵمه.... گووتی: نایه‌وێت ئه‌ی تۆ ئه‌ڵێیت چی؟ گووتم: هه‌ر ئه‌مه‌وێت، گووتی: ئه‌و نایه‌وێیت، تۆ چی ده‌ڵێیت!؟ ئه‌مه‌ دروست نییه. تا جێگه‌یه‌ک باب و برای کچه ده‌ستیان کرد به ناخوشی وتن و بابی کچه ده‌ستی برده چه‌قۆ و ویستی له کچه‌که بدات، برای کچه گووتی: تۆ له ئه‌م ڕۆژه به ئه‌ولاوه بێیته ئه‌م جێگه‌یه‌ی ئێمه‌، وات لێ ده‌که‌م و ئاوات لێ ده‌که‌م، پاشان جه‌نابی مامۆستا گووتی ئه‌ڵێی چی؟ گووتم من کاتم ئه‌وێت له‌م کاره بیرکه‌مه‌وه و هه‌روه‌ها من له‌م کاته‌دا ناتوانم بڕیار بده‌م ئه‌مه‌وێت مه‌شوه‌ره‌ت بکه‌م، به‌ڵام مه‌جالیان پێ نه‌دام و گووتی ئه‌بێت ته‌ڵاق بدرێت.... من گووتم نا ‌ته‌ڵاقی ناده‌م، گووتی به شایه‌تی ئه‌م شایه‌تانه ئێمه شاهێدی ده‌ده‌ین که تۆ تاوانباری و کچه‌ تۆی ناوێت به‌ڵام تۆ له‌به‌ر عیناد ناته‌وێت ده‌ست له‌م کچه بکه‌یته‌وه.. من به‌ڵگه‌م به‌ ده‌سته‌وه‌یه له‌سه‌ر مه‌زهه‌بانی ئیسلام که ده‌توانێ ئه‌م ته‌ڵاقی کچه‌ی پێ بده‌م بێ ئه‌وه‌ی پێویست به‌ قه‌بووڵکردنی تۆی بوێت... من گووتم له‌به‌ر عیناد نییه برا، هه‌ی هاوار له‌به‌ر ئه‌وه‌یه ته‌ڵاق ناخۆشه‌ و به خودا ئێمه یه‌کترمان خۆش ئه‌وێت، ئه‌ی گووت نا وا نییه ئه‌وه‌ نییه کچه ئه‌ڵێت من تۆم ناوێت منیش ئه‌م گووت من کاتم ئه‌وێت تا بیرکه‌مه‌وه، گوتیان نا، ئه‌م دانیشتنه له‌ بۆ ته‌ڵاقه نه‌ک بۆ شتی تر، منیش گووتم وه‌ڵڵا وه‌بیللا من له‌به‌ر ئه‌وه هاتوومه ڕۆژێک دابین بکه‌ین بۆ زه‌ماوه‌ن، ئه‌یان گووت تۆ درۆ ده‌که‌ی و ئه‌بێت ته‌واو بێت هه‌ر ئه‌م شه‌و.. من گووتم: کچه ئایا تۆ منت ئه‌وێ؟ گووتی: نا نامه‌وێیت من ئه‌مه‌ بۆ چه‌ند جاره بێژم من تۆم ناوێ .. به ڕوعب و وه‌حشه‌ته‌وه ئه‌وه ده‌که‌ین و ئه‌م بابه‌تانه منیان ناچار کرد ته‌ڵاقی بده‌م .... به هه‌رحاڵ به‌یانی هه‌ر ئه‌و ڕۆژه کچه‌که هاته جێگه‌ی کاری من و پێی گووتم: ئه‌توانم بێمه ژووره؟ گووتم به‌ڵێ فه‌رموو، گووتی سه‌باره‌ت به دوێشه‌و ئه‌مه‌وێت بڵێم من مه‌جبووریان کردووم من هه‌ر تۆ به پیاوی خۆم ده‌زانم و هه‌ر تۆ حه‌ڵاڵمی و هه‌ر تۆ هاوسه‌رمی، من ته‌نیام و ئه‌وان هه‌ر هه‌موویان زه‌ختم لێ ده‌که‌ن، ئه‌ڵبه‌ته با ئه‌مه‌ش بڵێم ئه‌و هه‌ر ئه‌وه‌ی گوتووه که ئه‌وان نایه‌ڵن بچێته ماڵی خۆی، ئه‌و ئه‌ڵێت تۆ بۆت نییه من وێڵ بکه‌ی و ده‌ست له من بکه‌یته‌وه ...... ئێستا من ئه‌ڵێم به ئه‌و هه‌موو زه‌خته‌وه و له ئه‌و حاڵه‌دا و له ئه‌و کاته‌دا، ئایا ته‌ڵاقمان که‌وتووه یان نه؟ زۆر سوپاس خودا جه‌زای خه‌یرتان بداته‌وه.
گۆڕینی فۆنت
وەڵام - ژمارەی پرسیار 1373


به ‌ناوی خوای به‌خشنده‌ی میهره‌بان. 
سوپاس و ستایش بۆ په‌روه‌ردگار، دروود و ڕه‌حمه‌ت له‌ ‌پێغه‌مبه‌ری ئازیز (صلی الله‌علیه‌ وسلم) و هه‌روه‌ها له‌ ئال و یارانی. 

بۆ‌ وه‌ڵامی پرسیاره‌که‌ی به‌ڕێزتان: 

سه‌باره‌ت به‌و حاڵه‌ته‌ی جه‌نابت باسی ده‌كه‌یت، پێشه‌كی داواكارین له‌ خوای په‌روه‌ردگار كه‌ كارت بۆ ئاسان بكات، و دڵی ئه‌و خه‌ڵكانه‌ش نه‌رم بكات و بگه‌رِێنه‌وه‌ سه‌ر رِێگه‌ی رِاست و شه‌رعی خودا و ده‌ست له‌و جۆره‌ كارانه‌یان هه‌ڵبگرن. 
به‌ڵام سه‌باره‌ت به‌ حوكمی ئه‌و ته‌ڵاقه‌ی كه‌ جه‌نابت باسی ده‌كه‌یت، ئه‌گه‌ر به‌و شێوه‌یه‌ بووبێت كه‌ باست كردووه‌، كه‌ له‌ ژێر فشاری كه‌س و كاری كچه‌كه‌دا ته‌ڵاقت داوه‌، پاش ئه‌وه‌ی كه ‌ده‌ستیان داوه‌ته‌ چه‌قۆ و ویستویانه‌ له‌كچه‌كه‌ بده‌ن، وه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك حه‌زت له‌ ته‌ڵاقدانی نه‌كردبێت و له‌ناخه‌وه‌ نه‌تویستبێت ته‌ڵاقی بده‌یت، ئه‌وه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ته‌ڵاقت نه‌كه‌وتووه‌ و ئه‌و ئافره‌ته‌ هه‌ر خێزانی خۆته‌ و ئه‌و ته‌ڵاقه‌ی به‌ده‌متدا هاتووه‌ هیچ حوكمێكی نییه‌ له‌شه‌رعی خوادا، و هه‌تا ئه‌و ئافره‌ته‌ له‌ ژیاندا مابێت حه‌ڵاڵی تۆیه‌ و حه‌رامی هه‌موو كه‌سه‌، و هه‌ر كه‌س ماره‌ی بكات دوای تۆ گرێبه‌سته‌كه‌ی به‌تاڵه‌ و به‌زینا ده‌چێته‌ لای، و هیچ ماف و ئه‌ركێك و شوێنه‌وارێكی گرێبه‌ستی هاوسه‌رێتی له‌سه‌ر دروست نابێت، سه‌باره‌ت به‌ماره‌یی و نه‌فه‌قه‌ و میرات و هه‌ر مناڵێكیشیان بێت حیسابی مناڵی زینای بۆ ده‌كرێت و نه‌سه‌بی ناچێته‌وه‌ سه‌ر ئه‌و پیاوه‌، و باوكی و براكه‌ی و جه‌نابی مه‌لا و هه‌ركه‌سی تر كه‌ده‌ستی له‌و تاوانه‌دا هه‌بێت به‌شدارن له‌تاوانی زیناكه‌دا. 
سه‌باره‌ت به‌ هه‌ڵوێستی ئافره‌ته‌كه‌ش، ئافره‌ته‌كه‌ ڕِازی بێت یان نا تازه‌ هاوسه‌رته‌، گرنگ ئه‌وه‌یه‌ كاتی خۆی به‌ ویست و ڕِه‌زامه‌ندی خۆی شووی پێ كردوویت به‌بێ هیچ زۆرێك، چونكه‌ ئه‌گه‌ر تۆش كاتی خۆی به‌زۆر ماره‌ت كردبێت تۆش ماره‌كردنه‌كه‌ت به‌تاڵه‌ هه‌ر چه‌ند به‌پێی قسه‌كانت پێ ناچێ وابێت. 
ته‌نها له‌كۆمه‌ڵێك حاڵه‌تدا خێزانت بۆی هه‌یه‌ داوای جیابوونه‌وه‌ بكات له‌ دادگا و دادوه‌ر ده‌توانێت جیاتان بكاته‌وه‌ ئه‌گه‌ر ناڕِازیش بیت، به‌ڵام نه‌ك به‌ هه‌وانته‌، بگره‌ له‌كۆمه‌ڵێك حاڵه‌تدا و به‌ كۆمه‌ڵێك مه‌رج، له‌وانه‌: له‌گه‌ڵ ڕِێزمان بۆ جه‌نابت كه‌ إن شاء الله دووریت له‌م كارانه‌وه، ئه‌گه‌ر توانی به‌به‌ڵگه‌ بیسه‌لمێنێت كه‌ تۆ خیانه‌ی زه‌وجی له‌گه‌ڵ ده‌كه‌یت و داوێن پیسیت، یان ئالوده‌ی مه‌شروب و تلیاك و شتی له‌م بابه‌ته‌یت ئه‌ویش ده‌بێت ڕِاپۆرتی پزیشكی قسه‌كانی پشتڕِاست بكاته‌وه‌، یان ئه‌گه‌ر لێی بده‌یت و به‌رده‌وام قسه‌ی ناشیرین و سارد و سووكی پێ بڵێیت، یان ئه‌گه‌ر عه‌یبێكی جه‌سته‌ی یان ده‌روونیت هه‌بێت و كاتی خۆی لێت شاردبێته‌وه‌، یان ئه‌گه‌ر له‌ ئاینی پیرۆزی ئیسلام پاشگه‌ز بووبیته‌وه‌، یان پیاوه‌تیت نه‌بێت، یان نه‌زۆك بیت، یان نه‌فه‌قه‌ی نه‌كێشیت، یان زۆرینه‌ی كات به‌جێی بهێڵیت و له‌گه‌ڵی نه‌بیت به‌بێ پاساو، یان ئه‌گه‌ر بۆ ماوه‌ی دوو ساڵ زیاتر حوكمی به‌ند كردنت درا، یان به‌بێ هۆ بۆ ماوه‌ی ساڵێك سه‌فه‌ر كه‌یت و نه‌چیته‌وه‌ بۆ لای. 
جگه‌ له‌م حاڵه‌تانه‌ هیچ مه‌لا یان دادوه‌رێك بۆی نییه‌ به‌زۆر جیاتان كاته‌وه‌. 
به‌ڵام ئه‌گه‌ر ئافره‌ته‌كه‌ به‌بێ هیچ پاساوێك حه‌ز كات لێت جیا بێته‌وه‌، ئه‌و كات بۆی هه‌یه‌ داوای (مخاله‌عه‌ت) لێ بكات، ئه‌ویش به‌وه‌ی تۆ ڕازی بكات كه‌ ده‌ستی لێ هه‌ڵبگریت به‌رامبه‌ر به‌پاره‌ یان هه‌ر شتێك كه‌ تۆ پێی رِازی بیت، به‌بێ هیچ فشارێكی جه‌سته‌ی یان ده‌روونی، ئه‌و كات به‌ ڕِه‌زامه‌ندی هه‌ردوو لا جیاده‌بنه‌وه‌. 
جا بۆیه‌ له‌م حاڵه‌ته‌ی به‌رِێزتان كه‌ هه‌ردووكتان ناڕازین به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ته‌ڵاقه‌كه‌ت نه‌كه‌ووتوه‌ و هه‌ر خێزانته‌ ئه‌گه‌ر سه‌د جاری تریش به‌و شێوه‌یه‌ پێتی ته‌ڵاق بده‌ن هیچ نرخی نییه‌. 
وه‌ئه‌م بۆچوونه‌ش بۆچوونی زۆرینه‌ی زانایانه‌ له‌مالكی و شافعی و حه‌نبه‌لی و ته‌نها حه‌نه‌فیكان ده‌ڵێن ده‌كه‌وێت ئه‌ویش نه‌یان پێكاوه‌ زانایان زۆر به‌توندی به‌رپه‌رچیان داونه‌ته‌وه‌. 
هه‌ر بۆ دڵنیایت كۆمه‌ڵێك له‌و ده‌قانه‌ت عه‌رز ده‌كه‌ین: له‌كتێبی(المدونة الكبرى)ی مالكییه‌كاندا هاتووه"‌ قلت أرأيت طلاق المكره ومخالعته. قال قال مالك: لا يجوز طلاق المكره ومخالعته". الإمام مالك-المدونة الكبرى-ب٦/ل٢٣-٢٤ . 
واته‌: سه‌حنون ده‌ڵێت: له‌ ئیمامی مالیكم پرسی: حوكمی ته‌ڵاق و خولعی زۆر لێكراو چییه‌: وتی نه‌ ته‌ڵاقی وه‌ نه‌ خولعی هیچیان دروست نییه. 
هه‌روه‌ها له‌كتێی(مغنی المحتاج)ی شافعییه‌كاندا هاتووه‌ "ولا يقع طلاق مكره بغير حق" الخطيب الشربيني- مغني المحتاج- ب٣/ ل٢٩٠. واته‌: ته‌ڵاقی زۆرلێكراو به‌ناحه‌ق ناكه‌وێت. هه‌روه‌ها له‌كتێبی(عمده‌ الفقه‌)ی حه‌نبه‌لییه‌كاندا هاتووه"‌ولا يصح الطلاق إلا من زوج مكلف مختار ولا يصح طلاق المكره." إبن قدامه‌- عمده‌ الفقه‌- ب١/ل١٠٧. واته‌: ته‌ڵاق دروست نییه‌ و ناكه‌وێت مه‌گه‌ر له‌ هاوسه‌رێكی ژیری بالغ كه‌ به‌ویستی خۆی ته‌ڵاقی دابێت، و ته‌ڵاقی زۆرلێكراو ناكه‌وێت. 
وه‌ به‌ڵگه‌ش له‌سه‌ر ڕِاستی ئه‌م بۆچوونه‌ فه‌رمووده‌كه‌ی پێغه‌مبه‌ره(صلى الله عليه وسلم)‌ كه‌ ده‌فه‌رموێت "رفع عن أمتي الخطأ والنسيان وما استكرهوا عليه". إبن حبان- صحيح إبن حبان- ج١٦/ ل٢٠٢. واته‌: هه‌ر كارێك ئومه‌تی من له‌ رِوی هه‌ڵه‌وه‌ یان له‌بیرچونه‌وه‌ وه‌ یان به‌زۆر پێیان بكرێت، ئه‌وا لێیان ناگیرێت و پێی تاوانبار نابن. 

خوای گه‌وره‌ش زاناتره ‌(جل وعلا).‌ 
وصلى الله على نبینا محمد وعلى آله وصحبه وسلم. 
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 
لیژنه‌ی وه‌ڵامدانه‌وه‌ی پرسیاره شه‌رعییه‌کان/‌ ده‌نگی ئیسلام. 

  ژمارەی بینین 2458

  • زۆرترین بینراو
  • نوێترین بابەت
Top
Facebook YouTube Twitter Instagram