چارەسەرى وەسوەسە.؟! 

بەناوی خوای بەخشندەو میهرەبان 
 
بێگومان شەیتان پەیوەندی بە مرۆڤەوە هەیە بەڵام زۆرکەس شێوازی ئەو پەیوەندیە نازانن، لەبەر ئەوە زۆرکەس لە دەستنیشان کردنی ئەو حاڵەتانەی توشی مرۆڤ دەبێ دەکەونە هەڵەوەو بە نەخۆشی دەرونی یا نەتەواوی لە بەشێکی مێشکدا لێکدانەوەی بۆدەکەن و چەندین فەحس و فحوساتی بۆدەکەن و چەندین جۆر دەرمان لە حەب و دەرزی بۆ دەنوسن ماوەی چەندین ساڵ گیرۆدەی خواردنی دەرمان دەبێ و سودێکی ئەو تۆیشی لێناکات، هەروەک چۆن زۆرکەس بێ ئاگان لە دوژمنایەتی و رق و کینەو فێڵ و تەڵەکە بازیەکانی شەیتان و زۆرکەس بە ئومێدەوەن لە رق و تەڵەکە بازیەکانی شەیتان نەجاتیان بێ، بێ ئاگا لەوە خوای گەورە ئەو پەیوەندیەمان بۆ باس دەکات و دەفەرموێ: [قالَ فَبِما أَغوَيتَني لَأَقعُدَنَّ لَهُم صِراطَكَ المُستَقيمَ*ثُمَّ لَآتِيَنَّهُم مِن بَينِ أَيديهِم وَمِن خَلفِهِم وَعَن أَيمانِهِم وَعَن شَمائِلِهِم وَلا تَجِدُ أَكثَرَهُم شاكِرينَ) الٲعراف ۱٦
واتە: شەیتان وتی: مادام گومڕات کردم شەرتبێ رێگە راستەکەی تۆیان لێ بگرم، ئەوسا لە بەردەمیان و لە پشتیانەوەو لە راست و چەپیان بۆیان بچم، دەبینی زۆرینەیان سوپاسگوزارو گوێڕایەڵت نابن.
بێگومان شەیتان بەردەوامەو سورە لەسەر دوژمنایەتی و لە خشتە بردنی مرۆڤ و هەوڵ دەدات بە هەموو رێگەیەک و شێوازێک رێگری بکات لە هەموو کارێکی باش، بەبێ تێڕامانی مرۆڤەکە، باوەڕدارە یا کافرە، پیاو چاکە یا خراپەکارە، شەیتان تەنها هەدەفی ئەوەیە مرۆڤەکان بەرەو دۆزەخ ببات و ببنە هاوڕێی لە دۆزەخدا، هەر لەسەرەتادا سوێندی خواردوەو ئەو بەڵێنەی داوە بە خوای گەورە، پێغەمبەر صلی الله عليه وسلم وێنای نزیکی شەیتان لە مرۆڤەوە دەکات و دەفەرموێ: ((إنَّ الشيطانَ يَجري من الإنسانِ مَجرى الدمِ)  اخرجه البخاري ومسلم 
واتە: شەیتان بەناو دەمارەکانی خوێنی مرۆڤدا دەگەڕێ.
لەگەڵ هەموو ئەوانەدا موسڵمان دەتوانێ لە بەردەم شەیتاندا بەبهێزی بمێنێتەوە، چونکە خوای گەورە خۆی پشتیوان و یارمەتیدەری بەندەکانیەتی بۆ سەرکەوتن بەسەر شەیتاندا.
 بێگومان بوونی وەسوەسە بەهەموو بەشەکانیەوە لەلایەن شەیتانی خەنناسەوەیە کە ئیشی ئەوەیە وەسوەسە بۆ مرۆڤەکان دروست دەکات، کە ئەمڕۆ زۆر خەڵک هاواریانە بەدەست وەسوەسەوە، بۆتە رەمزێکی گەورەی نەخۆشی مرۆڤەکان، جۆری وەسوەسەکان زۆرن، وەک وەسوەسە لە جل شۆردن و ماڵ پاکردنەوەو شۆردنی حاجەتدا، یا پاک و تەمیزی ناوماڵ، هەتا لە رۆشتنی رێگەشدا، یا لە دەست نوێژ و نوێژداو  هتد، زۆرکەس لە دەست نوێژدا، یا لە پاکی جلەکانیدا یا لە دەست بە ئاوگەیاندندا گومان بۆ خۆی دروست دەکات و کاتێکی زۆر دەکوژێت و ئاوێکی زۆر سەرف دەکات و ئیسراف دەکات، یا نوێژ لەسەر خۆی قورس دەکات، هەمانە لەکاتی نوێژ دابەستن هەتا ئیمام لە فاتیحە تەواودەبێ هەر دەڵێ نێتمە نێتمە، کەسی واش هەیە سورەتی فاتیحەی بۆتەواو نابێ هەر چەند وشەیەکی دوبارە دەکاتەوە،  نەفەرم بینیوە هەتا ئیمام (اللە اکبر) دەکات و دەچێ بۆ رکوع هەر چەند وشەیەکی دوبارە کردۆتەوە لەگەڵ ئیمام چووەتە رکوعەوە خێرا هەموو فاتیحەی تەواوکردووەو چۆتە رکوعیش، باشە ئەوە لە کاری شەیتان زیاتر چیە؟ بەراستی ئەم نوێژە یا دەست نوێژە واتای تەقواو خواناسی و ئیمانداری نیە، بەڵکو شەیتان سوار کەلەی بوەو یاری پێدەکات، ئەوە شەیتان بۆی دروستکردووە، موخالیفی شەریعەتی خواو سوننەتی پێغەمبەرە صلی الله عليه وسلم، هەتا ئەو کوفرەی کە هەندێکجار دێتە سەر دڵی موسڵمان وەسوەسەی شەیتانە، وە ئەو خراپە کاریەی بەدەرونی موسڵماندا دێت و توشی تاوان دەبێ وەسوەسەی شەیتانە.
شتێک کە جێی سەرنج و باسە یەکەم وەسوەسە ئەوەبوو شەیتان بۆ باوکە ئادەم و دایکە حەوای دروستی کردو لە بەری ئەو درەختە قەدەغە کراوەیان خواردو لە بەهەشت دەرکران.
شەیتانی خەنناس کە وەسوەسە دروست دەکات هەوڵەدات دوژمنایەتی و رق و کینە  بخاتە نێوان خەڵکەوەو هەوڵەدات رێزو حورمەت و کەسایەتی یەکتر بشکێنن، جابری کوڕی عبداللە رەزای خوای لێ بێ دەفەرموێ: (إنَّ الشَّيطانَ قد أيِسَ أن يعبُدَه المصلُّونَ في جزيرةِ العربِ ولَكنْ في التَّحريشِ بينَهم) روام مسلم
بێگومان شەیتان بێ ئومێدبووە نوێژ خوێنانی جەزیرەی عەرەب بیپەرستن و گوێڕایەڵی بکەن، بەڵام هەوڵەدا رق و کینە و شەڕو ئاژاوە لە نێوانیاندا دروست بکات.
 شەیتان هەوڵەدات بازرگان و دەوڵەمەندەکان خیانەت و دزی و فرت و فێڵ لەیەکتر بکەن بۆ بەدەست هێنانی پارەو موڵک و سامانی زیاتر، هەوڵەدات موسڵمانان توشی وەسوەسەو خەیاڵاتی فەقیری و هەژاری و نا ئومێدی لە ژیانی دونیایان بۆ دروست بکات، هەموومان بیستومان چەندین کەس خۆی کوشت یا خنکاند یا سوتاند .... هەمووی بەهۆی نائومێدیانە لە ژیان، خوای گەورە دەفەرموێ: [الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَيَأْمُرُكُم بِالْفَحْشَاءِ وَاللَّـهُ يَعِدُكُم مَّغْفِرَةً مِّنْهُ وَفَضْلًا وَاللَّـهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ]  البقرة ۲٦٨
واتە: شەیتان بەڵێنی هەژاری و نەداریتان پێ دەدات، و هەڵتان دەنێ لەسەر تاوان و فەساد،، خوا بەڵێنی لێ بووردن و فەزڵ و بەرەکەتتان پێدەدات، خوا خاوەنی نیعمەتێکی فراوانەو زۆر زاناو بە ئاگایە لە هەموو کردارو نیازێکتان.

بەکورتی وەسوەسە پانتاییەکی زۆری لە ژیانی مرۆڤدا داگیر کرووە، وەسوەسە تەنها ئەو کردارانە ناگرێتەوە کە ئەمڕۆ لای خەڵک ناسراوە بە وەسوەسە.
چارەسەرو رزگاربوون لە وەسوەسە
 خوای گەورە فەرمانی کردووە بە بەندەکانی کە پەنا بگرن بەخوا لەو شەیتانە خەنناسەی وەسوەسەیان بۆ دروست دەکات، دەفەرموێ: 
 [قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ* مَلِكِ النَّاسِ* إِلَـهِ النَّاسِ* مِن شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ* الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ* مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ].
 
بێگومان چارەسەرو رزگار بوون لە هەموو جۆرەکانی وەسوەسە بە تێگەشتن لە شەریعەت و شوێنکەوتنی فەرمان و کردارو گوفتاری پێغەمبەری خوادەبێ و بە دوور کەوتنەوە لە بیدعەو خەرافیات دەبێ، بۆ نمونە:

1 - لەکاتی دەست نوێژدا پێویستە لەسەر موسڵمان سوربێ لەسەر ئەوە شۆردنی ئەندامەکانی دەست نوێژ لەسێ جار زیاتر نەبێ، 
2 - بوونی دەست نوێژی بەردەوام 
3 - کردنی نوێژە سوونەتەکان، بەتایبەتی ئەو سوونەتانەی پێغەمبەر صلی الله عليه وسلم بەردەوام بووە لەسەریان  
4 - زیکری زۆرو بەردەوام بوون لەسەر ئەو زیکرانەی تایبەت کراون بە کات و شوێنی تایبەتەوە، وەک زیکری دوای نوێژە فەرزەکان و زیکری بەیانیان و ئێواران و خەوتن و کاتی نان خواردن و چونە دەرەوەو چون بۆ مزگەوت و چونە ناو مزگەوت و هاتنە دەرەوە لە مزگەوت و کاتی چونە ژوورەوە بۆماڵ و چونە تەوالێت و هاتنە دەرەوە لە تەوالێت و کاتی چونە حەمام و کاتی جل گۆڕین و کاتی سەرجێی لەگەڵ خێزان .... هتد. هەموو ئەم زیکرانەو چەندین زیکری تریش لە کتێبی قەڵای موسڵماندا هەیە.
هاتووە لە عبداللەی کوڕی عەباسەوە رەزای خوای لێ بێ فەرموویەتی (الشيطانُ جاثِمٌ على قلبِ ابنِ آدمَ ؛ فإذا ذَكَر اللهَ خَنَسَ وإذا غَفَل وَسْوَسَ) رواه البخاري موقوفاً على ابن عباس رضي الله عنهما بدون سند
واتە: شەیتان هەڵنیشتووە بە سەر دڵی نەوەی ئادەمەوە، کاتێک یادی خوا دەکات خۆی دەشارێتەوە، کاتێک لە یادی خوا بێ ئاگادەبێ وەسوەسەی بۆ دروست دەکات. 
پێغەمبەر صلی الله عليه وسلم دەفەرموێ: (إذا دخل الرجلُ بيتَه، فذكر اللهَ عند دخولِه وعند طعامِه، قال الشيطانُ: لا مَبيتَ لكم ولا عشاءَ، وإذا دخل فلم يذكر اللهَ عند دخولِه، قال الشيطانُ: أدركتُم المَبيتَ. وإذا لم يذكر اللهَ عند طعامِه، قال: أدركتُم المَبيتَ والعَشاءَ) اخرجه مسلم
واتە: کاتێک کەسێک دەچێتە ماڵەوە، لەکاتی چونە ژوورەوە یا کاتی نان خواردن زیکری خوای کرد، شەیتان دەڵێ: شوێنی مانەوەو نان خواردنتان نیە، ئەگەر کاتی چوونە ژوورەوە زیکری خوای نەکرد، شەیتان دەڵێ: شوێنی مانەوەتان دەستکەوت، ئەگەر کاتی نان خواردن زیکری خوای نەکرد، شەیتان دەڵێ: شوێنی مانەوەو نان خواردنیشتان دەستکەوت
چارەسەرێکی تری وەسوەسە، ئەوەیە، هەرکات شتێکی خراپ یا کوفرێک هات بە دڵدا، یا کاتی توڕ بوون بڵێی (ٲعوذ بالله من الشيطان الرجيم) خوای گەورە دەفەرموێ: [وَإِمَّا يَنزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطَانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّـهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ]  
ئیبن کەسیر لە شەرحی ئم ئایەتەدا دەڵێ: واتە: پەنا دەگرم بەخوا لە شەیتانی نەفرین لێکراو، لەوە کە زیانم پێ بگەیەنێ لە ئایینەکەمدابێ یا دونیاکەمدابێ، یا رێگریم بکات لە کردنی ئەوەی فەرمانم پێکراوە، یا پاڵنەرم بێ..

ئیبن کەسیر لە شەرحی ئم ئایەتەدا دەڵێ: واتە: پەنا دەگرم بەخوا لە شەیتانی نەفرین لێکراو، لەوە کە زیانم پێ بگەیەنێ لە ئایینەکەمدابێ یا دونیاکەمدابێ، یا رێگریم بکات لە کردنی ئەوەی فەرمانم پێکراوە، یا پاڵنەرم بێ لەسەر کردنی ئەوەی رێگریم لێکراوە بیکەم.  
لەکۆتاییدا دەڵێین: 
۱ - ئەگەر بەو شتانەی باسمانکرد وەسوەکەی چارەسەر نەبوو با رۆژانە تا چل رۆژ لای کەمیەکەی سێ سەعات گوێ لەم سورەتانە بگرێ، البقرة، يس، الصافات، ص، الدخان، ق، الملك، الجن، زۆر خوێندن یاگوێ گرتن لە آية الكرسي، الٳخلاص، الفلق، الناس، 
۲ - ئەگەر چاک نەبوو یا بەو قوڕئانانە ناڕەحەت بوو یا حەزی نەکرد گوێیان لێ بگرێ با پەیوەندی بکات بە مامۆستایەکی عەقیدە پاک بۆ چارەسەر، چونکە زۆر پێدەچێ نوشتەی لێکرابێ و پێویست بە عیلاجی تایبەت دەکات بۆ چارەسەری وەسوەسەکەی.
۳ - بەهیچ شێوەیەک چارەسەری وەسوەسە لای دوکتۆری دەرونی نیە.