فتح الباري: ناوه‌كه‌ی: (فتح الباري شرح صحيح الإمام البخاري) ی پێشه‌وای حافظ ئه‌حمه‌د كوڕی عه‌لی كوڕی بن حجری عه‌سقه‌لانیه ناسراو به ئیبن حجر، وه ئه‌م كتێبه گه‌وره‌ترین شه‌رح و ڕاڤه‌كردنه بۆ صه‌حیحی بوخاری، وه چه‌ند ته‌علیقاتێكی عه‌للامه‌ی (ئیبن باز)و حافظ (عبدالله الدویش)ی له سه‌ره.
فاطمیه‌كان: ئه‌سڵ و بنچینه‌ی بزوتنه‌وه‌ی ئیسماعلیه، له سه‌ر ده‌تسی الحسن كوڕی حوشب ده‌ركه‌وت كه ده‌وڵه‌تی ئیسماعیلی له یه‌مه‌ن له ساڵی (266)ك دامه‌زراند، پاشان یه‌كه‌م ده‌وڵه‌تی ئیسماعلیان له تونس دانا پاشانیش له میسر، پاشان بوون به دوو به‌شه‌وه بۆ نه‌زاری ڕۆژهه‌ڵات و موسته‌علی ڕۆژئاوا، پاشان فاطمی موسته‌علی به یارمه‌تی صوله‌یحییه‌كان ده‌سه‌ڵاتی گرت به سه‌ر میسرو حیجازو یه‌مه‌ندا.
فاطمه: گه‌وره‌ی ئافره‌تانی جیهانیان فاطمه‌ی كچی پێشه‌وای خواناسان و پاڕێزكاران پێغه‌مبه‌ری خوا صلىالله علیه وسلم، بچوكترینی كچانی پێغه‌مبه‌ر صلىالله علیه وسلم، وه خێزانی ئه‌میری باوه‌ڕداران عه‌لی كوڕی ئه‌بی طالب خوا لێی ڕازیبێ، پێش ڕه‌وانكرن به ماوه‌یه‌كی كه‌م له دایك بووه، له ساڵی (11)ك وه‌فاتی كردووه.
فارابی: ئه‌بوونه‌سر كوڕی ته‌رخانی فارابی (٢٥٩-٣٣٩ ك/ ٨٧٢-٩٥٠ ز): به یه‌كێك له گه‌وره‌ترین فه‌یله‌سووفەكانی ئیسلامی داده‌نرێت. هەروەها به مامۆستای دووه‌م داده‌نرێت له‌به‌ر لێتۆژینەوە و لێكدانه‌وه‌ی كتێبه‌كانی ئه‌رەستۆ.
فاتیكان: وڵاتێكی سه‌ربه‌خۆیه‌و بابا سه‌رۆكه‌كه‌یه‌تی، له په‌یمانی لاتران (1929)م ئیتالیا دانی پێدا ناوه، ده‌وڵه‌مه‌ن
فوزه‌یل كوڕی عیاز: باوكی عه‌لی فوزه‌یل كوڕی عیازی كوڕی مه‌سعودی ته‌میمی (الفضيل بن عياض): دونیانه‌ویستی خواپه‌رست، متمانه‌دار (ثقة) و پێشه‌وای به‌ناوبانگ، بەبنەچە خۆراسانییه، له‌ساڵی (١٨٧)ی كۆچی و وتراویشه پێش ئه‌وه وه‌فاتی كردووه.
فه‌ره‌نسه: وڵاتێكه له ئه‌وروپای ڕۆژئاوا له سه‌ر ده‌ریا ناوه‌ڕاست و ئه‌تڵه‌سی و ده‌ریای سه‌روو، پاریس پایته‌خته‌كه‌یه‌تی.
فه‌خری رازی: موحه‌ممه‌د كوڕی عه‌مری كوڕی حه‌سه‌ن كوڕی حوسه‌ینی ته‌میمی به‌كری، فخر الدینی ڕازی، له پێشه‌وایانی ئه‌شعه‌ریه‌كانه، له ساڵی (554)ك له دایك بووه، كه‌سێكی قسه‌بێژ-متكلم-و فه‌قیه و ئوسوڵی بووه، له ساڵی (606)ك وه‌فاتی كردووه.
فه‌یله‌سووفه مه‌شائیه‌كان: فه‌لسه‌فه وشه‌یه‌كی یۆنانیه به مانی حیكمه‌ت و دانایی دێت، خاوه‌نه‌كانی پێناسه‌ی ئه‌كه‌ن به‌وه‌ی: كه تێڕوانینێكی ژیریانه‌ی ئازادله هه‌موو كۆت و ده‌سه‌ڵاتێك كه بسه‌پێ به سه‌ریدا، وه بڵاوكردنه‌وه بیرو ڕاكانی هه‌رچه‌ند له نێوان ئه‌وو ئاین یان خوو نه‌ریتی به‌رچاودا جیاواز بێ.. كۆمه‌ڵێكی بێ باوه‌ڕن و ده‌رچوون له هه‌موو ئاینه‌كان، نه باوه‌ڕیان به خواو نه به فریشته‌كان و كتێبه‌كانی و پێغه‌مبه‌رانی و ڕۆژی دوایی هه‌یه.
فه‌له‌ستین: وڵاتێكی عه‌ره‌بیه ئه‌كه‌وێنه نێوان لوبنان و سوریاو ئوردن و میسر، ئه‌ڕوانێت به سه‌ر ده‌ریای سپی ناوه‌ڕاست، جووله‌كه به هۆی پیلانێكی جیهانیه‌وه كه به به‌شداری و پاڵپشتی نه‌سرانیه‌كان داگیریان كرد له موسڵمانان و تیایا نیشته‌جێ بوون، ڕاپه‌ڕینی ئه‌قسای پیرۆزی تیا هه‌ڵگیرساو تا ئێسته‌ش ئاگرو بڵێسه‌ی له سه‌ر نه‌وه‌ی جوو به‌رده‌وامه.