وشه‌ی (السوء) له قوڕئاندا ده‌نگی ئیسلام له فه‌رهه‌نگه‌كانی زماندا به‌م جۆره‌ی خواره‌وه مانای ووشه‌ی (السوء) كراوه: (السَّوء) به سه‌ره (الفتحة) ی سین: چاوگه‌كه‌ی (ساءَه يسوُءه سَوْءًا) خراپه‌ی له‌گه‌ڵداكرد، خراپه‌ی له‌گه‌ڵدا ئه‌كات، خراپه‌كاری. ئه‌مه‌ش كرده‌وه‌یه‌كه كه جێگه‌ی خۆشی نییه، واته: دژی كارێكه كه مایه‌ی دڵخۆشییه، ئه‌ڵێن: (هذا رجل سَوْء، وهذه امرأة سَوْء) واته: ئه‌م پیاوه خراپه، یا ئه‌م ئافره‌ته خراپه، وه ئه‌ڵێن: (ساء ما فعل فلان صنيعًا، يسوء) واته: ئه‌وه‌ی ئه‌مكردی شتێكی خراپبوو كه خراپه‌ی پێگه‌یاند. وه‌ك خوای گه‌وره ده‌فه‌رموێت: سَاءَ مَثَلاً الْقَوْمُ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنَا ( الأعراف: 177) واته: ئای كه چه‌نده نموونه‌یه‌كی ناشرینه، نموونه‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ی كه به‌ڵگه‌و نیشانه‌كانی ئێمه به درۆ ده‌خه‌نه‌وه. هه‌روه‌ها ووشه‌ی (السُّوء) ناوێكه مه‌به‌ستی پێ خراپه‌یه، كه به‌هه‌مان جۆگه‌ی شه‌ڕدا ڕه‌ت ئه‌بێت، هه‌ردوو له‌م دوو ووشه‌یه‌ی كه باسمانكرد له‌یه‌ك بنه‌ما سه‌رچاوه‌یانگرتووه. بۆیه له باره‌ی (السُّوء) ه‌وه ئه‌ڵێن: (استاء فلان في الصنيع) واته: فولان كه‌س خراپی كرد له كاره‌كه‌یدا. له قوڕئانی پیرۆزیشدا ئه‌م ووشه‌یه به‌چه‌ندین مانا هاتووه، له‌وانه: (السُّوء) به مانای تووندی هاتووه، وه‌ك خوای گه‌وره ده‌فه‌رموێت: يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذَاب (البقرة:49) واته توونترین سزاو ئازاریان ده‌دان. وه (السُّوء) به مانای عه‌قر (واته:سه‌ربڕین) هاتووه، هه‌روه‌ك له چیڕۆكی حوشتره‌كه‌ی ساڵح هاتووه كه ده‌فه‌رموێت: وَلا تَمَسُّوهَا بِسُوءٍ (هود: 64) واته: به نیازی خراپه‌وه (سه‌ربڕینه‌وه) ده‌ستی بۆ نه‌به‌ن. وه (السُّوء) به مانی (برص) هاتووه كه نه‌خۆشییه‌كه له پێستی ئینساندا ئه‌دات و سپی ئه‌كات و تووشی خرووشتی ئه‌كات: وه‌ك خوا ده‌فه‌رموێت: تَخْرُجْ بَيْضَاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ (طه:22) واته: دوایی ده‌ستت ده‌ربهێنه ده‌بینی كه سپی بووه بێ ئه‌وه‌ی عه‌یبدارو وه‌خرووشتكه‌وتبێت. هه‌روه‌ها به مانای (السُّوء) به مانای شه‌ڕ هاتووه، وه‌ك ده‌فه‌رموێت: مَا كُنَّا نَعْمَلُ مِنْ سُوءٍ (النحل: 28) واته: ئێمه هیچ گوناه و شه‌ڕێكمان نه‌كردووه. هه‌روه‌ها (السُّوء) به ) ماناي جنيَودان و قسه‌ی ناشرين هاتووه، وه‌ك خوا ده‌فه‌رمويێت: لا يُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ (النساء: 148) واته: خوا حه‌زناكات له قسه‌ی ناشیرین و نا به‌جێ و ناوو ناتۆره گوتن و جنێودان. وه (السُّوء) به مانای گوناه و تاوان هاتووه، وه‌ك خوا ده‌فه‌رموێت: إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِنْ قَرِيبٍ (النساء: 17) واته: خوای گه‌وره ته‌نها ئه‌و تۆبه‌و په‌شیمانییه‌ی له‌سه‌ره وه‌ریگرێت، وه ئه‌و كه‌سانه ده‌گرێته‌وه كه گوناهو نادرووستی به نه‌فامی و نه‌زانی ئه‌نجام ده‌ده‌ن و پاشان به زوویی تۆبه‌ده‌كه‌ن و په‌شیمانی ده‌رده‌بڕن. هه‌روه‌ها (السُّوء) به مانای زه‌ره‌رو زیان هاتووه، هه‌روه‌ك خوا ده‌فه‌رموێت: أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوء (النمل: 62) واته: ئایا كێیه (جگه له زاتی په‌روه‌ردگار) كه بێت به هاناو هاواری لێقه‌وماوو بێ ده‌ره‌تان و بێ داڵده‌وه، كاتێك كه نزا ده‌كات و لێی ده‌پاڕێته‌وه، ئه‌وسا به‌ڵاو ناخۆشییه‌كان لاده‌بات.. وه (السُّوء) به مانای كوژران و شكستی هاتووه، وه‌ك خوای گه‌وره ده‌فه‌رموێت: لَمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ (آل عمران: 174) واته: هیچ ناخۆشیه‌كیشیان بۆ پێش نه‌هات و بیانكوژن. هه‌روه‌ها (السُّوء) به مانای دزێو هاتووه، وه‌ك خوای گه‌وره سه‌باره‌ت به‌وانه‌ی كه په‌یمانی خوا ئه‌شكێنن دوای ئه‌وه‌ی كه به‌ستوویانه پاشان فه‌ساد له‌سه‌ر زه‌وی ئه‌نێنه‌وه ده‌فه‌رموێت: وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ (الرعد: 25) واته: ئا ئه‌وانه جێگه‌و ڕێگه‌ی دزێوو ناله‌بار جێگه‌یانه. وه (السَّوء) به‌ڵام ئه‌مجاره‌یان به سه‌ره (فتحة) به مانای زینا هاتووه، هه‌روه‌ك كه قسه‌یان له گه‌ڵ مه‌ریه‌م ئه‌كردو ده‌یانگوت: مَا كَانَ أَبُوكِ امْرَأَ سَوْءٍ (مريم: 28) واته: نه باوكت كه‌سێكی خراپ و (شه‌ڕواڵ پیس بووه) نه دایكت ئافره‌تێكی داوێن پیس!! وشه‌ی (السُّوأى) وه‌ك خوا ده‌فه‌رموێت: ثُمَّ كَانَ عَاقِبَةَ الَّذِينَ أَسَاءُوا السُّوأَى (الروم: 10) واته: پاشان سه‌ره‌نجامی ئه‌وانه‌ی كه تاوانبارو گوناهكاربوون ئه‌وه‌بوو كه به سزای تاوانی خۆیان گه‌یشتن (كه دۆزه‌خه). (السُّوأى) كه موئه‌ننه‌سه‌كه‌ی (الأسوأ) ه به پێچه‌وانه‌ی (الحسنى) یه، له‌م ئایه‌ته‌ش ئه‌م ووشه‌یه به مانای دۆزه‌خ هاتووه. (خوا په‌نامان بدات) وه (السوأة) به مانای عه‌وره‌و فاحیشه هاتووه، وه‌ك خوا ده‌فه‌رموێت: بَدَتْ لَهُمَا سَوْآتُهُمَا (الأعراف: 22) واته: هه‌رچی عه‌یب و عاریان هه‌یه كه‌وته ده‌ره‌وه. ئیبن كه‌سیر (به‌ڕه‌حمه‌تبێت) ئه‌ڵێت: (السوأة في الأصل الفرج) واته: (السوأة) له بنه‌ڕه‌تدا واته: دامێن (ئه‌ندامی پیاو یا ئافره‌ت) پاشان گوسراوه‌ته‌وه بۆ هه‌موو ئه‌و شتانه‌ی كه شه‌رمه گه‌ر وه‌دیار كه‌ون چ به گوفتار چ به ڕه‌فتار. (الفراء) ده‌رباره‌ی ئه‌م ئایه‌ته‌ی عَلَيْهِمْ دَائِرَةُ السَّوْءِ (التوبة: 98) ئه‌ڵێت: ئه‌گه‌ر بێت و ئه‌م ووشه‌یه: (السٌّوء) واته: به بۆڕ (الضمة) بخوێنێته‌وه، كردوویه‌تی به ناو، وه‌ك بڵێیت: (عليهم دائرة البلاء والعذاب) ماناكه‌شی ئه‌وه ئه‌گه‌یه‌نێت كه بڵێت: شكست و دۆڕانیان به‌سه‌ردادێت. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ سه‌رچاوه: http://www.islamweb.net/ver2/archive/readArt.php?lang=A&id=51438