ته‌واوکه‌ری شێوازو جۆره‌کانی وه‌ستان له‌کۆتایی وشه‌یه‌ک که نه بزوێن، "پیت" بێت. کوڕی خاك وه‌ستان له‌سه‌ر وشه‌یه‌ک به‌لابردن(الحذف). وه‌ستان به‌لابردن له‌چوار جێگه‌دا ڕووده‌دات. یه‌که‌م/ ته‌نوینی دوو بۆرو دوو ژێر، وه‌ک: له إنه لقرآن کريم. فی کتاب مکنون[الواقعة: 77-78]. له‌کاتی وه‌ستاندا ته‌نوینه‌کان لاده‌برێن و ده‌نگیان نامێنێت. دووه‌م/ مه‌ددی صیله، به ده‌نگی (ی) بێت یاخود(و)، صیله‌ی بچوک بێت یاخود گه‌وره، له‌کاتی وه‌ستان له‌سه‌ریان ده‌نگیان وه‌ک پیتی (ه)یه‌کی به‌زه‌ننه دێت. وه‌ک: بلی إن ربه کان به بصيرا[الإنشقاق: 15]. سێیه‌م/ صیله میمی کۆ(میم الجمع) له‌لای ئه‌وانه‌ی که ده‌یخوێننه‌وه. وه‌ک: عليکم أنفسکم لا يضرکم من ضل إذا اهتديتم[المائدة: 105]. چواره‌م/ پیته (ي) زیاده‌کان، له‌لای ئه‌وانه‌ی که ده‌یخوێننه‌وه له ڕۆیشتندا. وه‌ک له أکرمن و أهانن دا هه‌یه له ئایه‌ته‌کانی فیقول ربي أکرمن و فيقول ربي أهانن[الفجر: 15-16]. له‌م حاڵه‌ته‌دا ئه‌گه‌ر وه‌ستان له‌سه‌ر ئه‌و وشانه کرا، ئه‌واپیتی (ي)یه‌که لاده‌برێت و به‌زه‌ننه له‌سه‌ر پێشتری ڕاده‌وه‌ستێین، به‌ڵام له خوێندنه‌وه‌ی حه‌فصدا ته‌نها یه‌ک نموونه‌ی له‌و جۆره‌مان هه‌یه له هه‌مو قورئاندا ئه‌ویش له وشه‌ی آتان.ي له‌ئایه‌تی آتان.ي الله خير[النمل: 36]. وه‌ستان له‌سه‌ر وشه‌یه‌ک به‌گۆڕین و چی تێدا ڕووده‌دات. وه‌ستان به‌گؤڕین دوو شتی تێدا ڕووده‌دات: یه‌که‌م/ سێ جۆر ده‌گرێته‌وه: 1/ ته‌نوین له‌سه‌ر ناوێک به‌دوو سه‌ره(فتحتین)، گرنگیش نییه ئه‌لیفه‌که‌ی نووسرابێت یاخود نا. ئه‌گه‌ر ئه‌لیفه‌که‌ی کێشرابێت، وه‌ک: وَكيلاً له وَتَوَكَّلْ عَلَى اللّهِ وَكَفَى بِاللّهِ وَكِيلاً [النساء: 81]. ئه‌گه‌ر ئه‌لیفه‌که‌ی نه‌کێشرابوو، وه‌ک: وَمَثَلُ الَّذِينَ كَفَرُواْ كَمَثَلِ الَّذِي يَنْعِقُ بِمَا لاَ يَسْمَعُ إِلاَّ دُعَاء وَنِدَاء صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لاَ يَعْقِلُونَ[البقرة:171]. 2/ ته‌نوینی دوو سه‌ره له‌سه‌ر ناوێک که به ئه‌لیفی کورت له‌سه‌ر (ی) دوایی هاتبوو(الألف المقصور)، وه‌ک: له وَلَوْ جَعَلْنَاهُ قُرْآناً أَعْجَمِيّاً لَّقَالُوا لَوْلَا فُصِّلَتْ آيَاتُهُ أَأَعْجَمِيٌّ وَعَرَبِيٌّ قُلْ هُوَ لِلَّذِينَ آمَنُوا هُدًى وَشِفَاء وَالَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ فِي آذَانِهِمْ وَقْرٌ وَهُوَ عَلَيْهِمْ عَمًى أُوْلَئِكَ يُنَادَوْنَ مِن مَّكَانٍ بَعِيدٍ [فصلت:44]. هه‌روه‌ها: مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ فِيهَا أَنْهَارٌ مِّن مَّاء غَيْرِ آسِنٍ وَأَنْهَارٌ مِن لَّبَنٍ لَّمْ يَتَغَيَّرْ طَعْمُهُ وَأَنْهَارٌ مِّنْ خَمْرٍ لَّذَّةٍ لِّلشَّارِبِينَ وَأَنْهَارٌ مِّنْ عَسَلٍ مُّصَفًّى وَلَهُمْ فِيهَا مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ وَمَغْفِرَةٌ مِّن رَّبِّهِمْ كَمَنْ هُوَ خَالِدٌ فِي النَّارِ وَسُقُوا مَاء حَمِيماً فَقَطَّعَ أَمْعَاءهُمْ[محمد:15]. 3/ وشه‌ی(إذا) به‌ته‌نوینه‌وه، وه‌ک: له أَمْ لَهُمْ نَصِيبٌ مِّنَ الْمُلْكِ فَإِذاً لاَّ يُؤْتُونَ النَّاسَ نَقِيرا[النساء:53]. ئه‌مانه‌و وێنه‌یان ئه‌گه‌ر له‌سه‌ریان وه‌ستان ئه‌وا له‌باتی ته‌نوینه‌که ئه‌لیفێک ده‌خوێنینه‌وه، ئه‌وه‌ش باسکراوه له مه‌ددی له‌جیاتی(العوض)دا له وانه‌کانی ڕابردوودا. هه‌روه‌ها دوو فرمانی به‌ته‌نوینی وَلَيَكُوناًله‌ئایه‌تی قَالَتْ فَذَلِكُنَّ الَّذِي لُمْتُنَّنِي فِيهِ وَلَقَدْ رَاوَدتُّهُ عَن نَّفْسِهِ فَاسَتَعْصَمَ وَلَئِن لَّمْ يَفْعَلْ مَا آمُرُهُ لَيُسْجَنَنَّ وَلَيَكُوناًمِّنَ الصَّاغِرِينَ[يوسف:32] وله‌گه‌ڵ لَنَسْفَعاًله ئایه‌تی كَلَّا لَئِن لَّمْ يَنتَهِ لَنَسْفَعاًبِالنَّاصِيَةِ[العلق:15] هه‌مان حوکمیان هه‌یه. دووه‌م/ پیتی(ة)ی پێوه‌لکاوی مێینه‌ی تاک(تاء التأنیث المتصلة بالإسم المفرد)، له‌کاتی وه‌ستا له‌سه‌ری ده‌گۆڕێت بۆ پیتی(ه)، وه ئه‌گه‌ر ته‌نوینیشی له‌سه‌ربوو ئه‌وا لاده‌برێت و ده‌گۆڕێت بۆ (ه)یه‌کی زه‌ننه‌دار. وه‌ک: ثُمَّ بَدَّلْنَا مَكَانَ السَّيِّئَةِ الْحَسَنَةَ حَتَّى عَفَواْ وَّقَالُواْ قَدْ مَسَّ آبَاءنَا الضَّرَّاء وَالسَّرَّاء فَأَخَذْنَاهُم بَغْتَةً وَهُمْ لاَ يَشْعُرُونَ[لأعراف:95]. هه‌روه‌ها: فَإِذَا جَاءتْهُمُ الْحَسَنَةُ قَالُواْ لَنَا هَـذِهِ وَإِن تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌيَطَّيَّرُواْ بِمُوسَى وَمَن مَّعَهُ أَلا إِنَّمَا طَائِرُهُمْ عِندَ اللّهُ وَلَـكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لاَ يَعْلَمُونَ[الأعراف:131].