دانراوه له‌لایه‌ن: ده‌نگی ئیسلام لومارتان له كتێبه‌كه‌یدا به ناوی ( تأریخ تركیا) باریش 1854، جوزئی 11، لاپه‌رِ‌ه 276-277. "ئه‌گه‌ر ئه‌و زه‌وابتانه‌ی كه عه‌بقه‌ریه‌ت و لێهاتویی مرۆڤی پێ ئه‌پێورێن بریتی بن له به‌رزی و پاكێتی مه‌به‌ست و ئه‌و ده‌ره‌نجامه سه‌رسورِهێنه‌رانه‌ی كه ئه‌نجامی هێناون له گه‌ڵ كه‌می هۆكاره‌كاندا، ئه‌وه كێ هه‌یه له گه‌وره‌و سه‌ردارانی مێژووی نوێ بتوانێت شان بدا له شانی محمد و له عه‌بقه‌ریه‌ت و لێهاتوییدا پێوانه به‌راورد بكرێت له گه‌ڵیدا؟ ئه‌و لێهاتووانه چه‌كیان دروست كردو یاساو ده‌ستورێكیان دانا و ئیمبراتۆریه‌تێكان پێك هێنا، به‌لاَم هیچیان به‌رهه‌م نه‌بوو جگه له مه‌جدێكی وێرانه‌و وون بوو خۆی نه‌گرت و هه‌ره‌سی هێنا، به‌لاَم ئه‌م پیاوه (محمد ) ته‌نها سه‌ركردایه‌تی سوپاو دروستكردنی ئیمبراتۆریه‌ت و یاسا دانان و فه‌رمانرِ‌وای گه‌لانی نه‌كردووه‌و به‌س، به‌ڵكو پێشه‌وایه‌تی ملێونه‌ها خه‌ڵكی كردووه، نه‌ك هه‌ر ئه‌مه‌ش به ته‌نها به‌ڵكو هه‌رچی قومارو بت و بیرو بۆچونی بێ كه‌ڵك و بێ سوود هه‌یه هه‌مووی له ناو بردو زاڵ بوو به سه‌ریدا. به رِاستی پێغه‌به‌ر به ئارام بوو تاكو سه‌ركه‌وتنی له لایه‌ن خواوه ده‌ست كه‌وت، هه‌وڵ و لێبرِانی پێغه‌مبه‌ر به ته‌واوی رِووه‌و كارێكی سه‌ره‌كی بوو، ته‌ماعی به‌وه نه‌بوو كه ئیمبراتۆریه‌تێك یان ده‌سه‌لاَتێكی به‌و شێوه‌یه دروست بكات، به‌ڵكو مه‌به‌ستی رِ‌ه‌زامه‌ندی خوا بوو بۆی، ته‌نانه‌ت نوێژه‌كانی پێغه‌مبه‌رو پارِانه‌وه‌ی به‌رده‌وامی له په‌روه‌ردگاری و مردنی و سه‌ركه‌وتنی بیروباوهرِهكهی دوای خۆشی، ئه‌مانه هه‌موو به‌ڵگه نین له سه‌ر فێڵ وهه‌ڵخه‌ڵه‌تاندن، به‌ڵكو به‌ڵگه‌ی دڵنیایی ته‌واوی پێغه‌مبه‌رن به بیروباوهرِهكهی كه هێزو توانایه‌كی ته‌واوی به‌خشیبوو پێی بۆ دانان و دروستكردنی كۆمه‌ڵگایه‌كی دوولایه‌نه: باوه‌رِبوون به تاك و ته‌نهایی خوا، وه باوه‌رِبونیش به‌وه‌ی كه ئه‌م خوایه پێچه‌وانه‌یه له گه‌ڵ دروستكراوه‌كانیدا، به‌شی یه‌كه‌م: یه‌كتاپه‌رستی و تاك و ته‌نهایی خوا رِون ئه‌كاته‌وه، وه به‌شی دووه‌میش ئه‌وه‌ی كه ناشایسته‌یه بدرێته پاڵی خوا رِونی ئه‌كاته‌وه، بۆ جێ به جێكردنی یه‌كه‌میان پێویست به له‌ناوبردنی هه‌رچی ئه‌و بوت و شته نه‌فامی و جاهیلیانه ئه‌كات كه له سه‌رده‌می خۆیدا هه‌بوون، وه بۆ خاڵی دووه‌میش پێویست به دامه‌زراندنی بیروباوه‌رِێكی ساخ و به جێ ئه‌كات به ووشه‌ی بانگه‌شه بۆ لای خوا به دانایی و قسه‌ی چاك ئه‌كات. ئه‌م محممه‌ده ، فه‌یله‌سوف، دوانده‌ر، پێغه‌مبه‌ر، یاسادانه‌ر، جه‌نگاوه‌ر، له ناو به‌ری هه‌واو ئاره‌زووی ناجۆروخراپه‌كاری مرۆڤ، داهێنه‌ری په‌یرِ‌ه‌وو رِێرِه‌وه فكریه‌كان كه بانگه‌شه ئه‌كه‌ن بۆ په‌رستی خوا به تاك و ته‌نها، به رِاستی محمد ده‌مه‌زرێنه‌ری شارستانیه‌تی رِاسته‌قینه بووه له جیهاندا، دامه‌زرێنه‌ری ئیمبراتۆریه‌تێكی رِوحانی پاك، ئه‌مه‌یه محمد . به له به‌رچاوگرتنی هه‌موو پێوه‌ره‌كانی مرۆڤ بۆ گه‌وره‌یی و لیهاتوویی مرۆڤ، پێم خۆشه پرسیارێك بكه‌م: ئایا كه‌سێك هه‌یه گه‌وره‌تر بێت له پێغه‌مبه‌ر محمد ؟ "