ژیاننامەو تێكۆشانی و چەند وێستگەیەكی گرنگی جەنابی مامۆستا مەلا عوسمان عبدالعزیز محمد (ڕەحمەتی خوای لێبێت).

ئەو مێزەر سپییەی جیهادی زیندوو كردەوە.!

جەنابی مامۆستا مەلا عوسمان عبدالعزیز محمد زاناو داناو كەسایەتی ئیسلامی لەسەر ئاستی جیهانی ئیسلامی و كوردستانی گەورە، لەبەر پلەو مەقامی زانستیی و تەقواو لە خوا ترسانیی و هەروەها گرێدانی هەر سێ تەوەری (بانگەواز، كۆچ، جیهاد) بەیەكەوە و دواتر لە تەمەنی (60) ساڵیدا فەتوای نوێبوونەوەی جیهادی دا دژی زوڵم ستەمی بەعسی عەفلەقی و توانی لەو تەمەنە نوورانییەیدا شۆرشێكی ئیسلامی بەرپا بكات و سەدان و هەزاران گەنج و لاوو مەلاو بانگخوازو توێژەكانی دیكەی كۆمەڵگای كوردی لە خۆی كۆ بكاتەوە.

لە پێشوازی ساڵیادی وەفاتیدا پەیجی شێخ ئەحمەد كاكه مەحموود ڕاپۆرتێك لەسەر ژیان و ئاكارو تێكۆشانی و چەند وێستگەیەكی گرنگی جەنابی مامۆستای مەزن، ئامادەو بڵاو دەكاتەوە:

- ناوی (عوسمان عبدالعزیز محمد)ە، ساڵی (1922) لە گوندی (پریسی سەروو) سەر بە شاری هەڵەبجەی شەهید لەدایكبووە و بەڕەچەڵەك لەبەرەی (پیر خدری شاهۆیی) یە.

- لە تەمەنی منداڵییەوە لەخزمەت جەنابی (مامۆستا مەلا عبدالعزیز)ی بابی دەستی بەخوێندنی ئایینی كردووەو زۆربەی زانستەكانی لە خزمەت بابیدا تەواو دەكات و پاشان بۆ چەند ماوەیەكیش لە خزمەت مامۆستا مەلا صاڵحی گەورەو وانەو زانیاری زیاتر وەردەگرێت و كۆتاجار بڕوانامەی زانستی لە خزمەت مامۆستا مەلا عەزیزی بابی وەردەگرێت و دەبێتە زانایەكی پایەبەرزو خواناس و تێكۆشەر.

- ساڵی (1954)ی میلادی كاتێك كە (شێخ ئەمجەد زەهاوی و محمد محمود صواف) ڕابەرانی (ئیخوان المسلمین) دێنە هەڵەبجەی شەهید، جەنابی مامۆستا مەلا عوسمان و مامۆستا مەلا ساڵحی گەورەو مامۆستا شێخ نورالدینی موفتی و مامۆستا شێخ جەمیلی موفتی لە پێشەنگانی یەكەمی پەیوەندی بە ئیخوان و هەروەها كاری ئیسلامی‌ و سیاسی دەبێت.

- له‌ یه‌كه‌مین كۆنگره‌ی ڕاگه‌یاندنی حیزبی ئیسلامی عێراقی ساڵی 1961ی میلادی، زانایانی هه‌ڵه‌بجه‌ وه‌ك نوێنه‌ری كوردستان به‌شداری فه‌رمی و سه‌ره‌كی ئه‌و كۆنگره‌یه‌ بوون و وتاری كوردستان له‌لایه‌ن جه‌نابی مامۆستا مەلا عوسمانه‌وه‌ خوێنرایه‌وه‌. 

- لەبەر چالاكی و جموجوڵی ئیسلامی لە ناوچەكەدا،  لە 27ی ڕەمەزانی/1959 لەسەر بڕیاری (عبدالكریم قاسم) جەنابی مامۆستا مەلا عوسمان و مامۆستا مەلا ساڵحی گەورەو مامۆستا مەلا عومەر عبدالعزیز بۆ ماوەی چەند مانگێک دوور دەخرێنەوە بۆ خوارووی عێراق و لە شاری ناصریە نیشتەجێ دەكرێن.

- ساڵی (1970) جەنابی مامۆستا سه‌ردانی مه‌لا موسته‌فای بارزانی دەكات و پرۆژه‌ی یه‌كێتی زانایانی ئیسلامی كوردستانی لێدەكەوێتەوە.

- ساڵی (1974) جەنابی مامۆستا بەسەرۆكی شاندێكی یەكێتی زانایانی كوردستان دەچێتە سعودیە و چاوی بە مەلیك فەیسەل دەكەوێ و دەربارەی دۆزی كورد گفتوگۆ دەكەن.

- ساڵی (1977) دوبارە جەنابی مامۆستا مەلا عوسمان و خانەوادەكەی لەلایەن رژێمی بەعس دەستگیر دەكرێن و بۆ ماوەی (10) مانگ لە (رومێسە) زیندانی دەكرێن.

- ساڵی (1987) بەشداری ڕاپەرینەكەی هەڵەبجە دەكات لە دژی ڕژێم و، پاشان لە ساڵی 1988 لەگەڵ كۆمەڵێ لە زاناو خەڵكی ناوچەكەو هەورامانات و شارەزوور  بەرەو ئێران كۆچ دەكەن و لەوێ دەبێتە ڕابەری گشتی بزووتنەوەی ئیسلامبی، كە بە يەكەمين بزاڤی جیهادی چەکداری دادەنرێت لە مێژووی بەگژاچوونەوەی بەعسی عەفلەقیدا.

- ساڵی (1991) بزوتنەوەكەی جەنابی مامۆستا بەشداری دەكات لە ڕاپەرینە مەزنەكەی گەلی كورد لە دژی ڕژێمی بەعسداو، لە ساڵی (1992) جەنابی مامۆستا لە یەكەم هەڵبژاردنی كوردستاندا دەبێتە پاڵێوراو بۆ پۆستی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان.

- بە گشتی بەشداری لە چەندین كۆڕو كۆنفرانسی ئیسلامی جیهانی كردووە، لەوانە: ساڵی 1958- 1965 لە سعودیە و لە ساڵی 1996 لە توركیاو هەروەها لە ڕۆمای پايتەختی ئيتاليا لە ساڵی 1992 كە بۆ ڕەوەندی ئيسلامی ئەو وڵاتە لە ساڵی 1992 ئەنجامدرابوو.

- خاوەنی چەندین نوسراوی چاپكراوو چاپنەكراوە، لەوانە: تەفسیری قورئانی پیرۆز كە لە (15) بەرگ پێكهاتووە، وێرای كتێبی: (علوم القران)، (الاسئلە والاجوبە فی اصول الفقە)، وەرگێرانی بەشێكی فەرمودەكانی صحیح البخاری.

- خاوەنی چەندینن گوتار و كۆڕ و سیمیناری بە پێزە.

- دەیان چاوپێكەوتنی لەگەڵدا ئەنجامدراوە لە ڕادیۆ و تەلەفزیۆن‌ و ڕۆژنامەكانی دەرەوەو ناوەوە.

- حەنابی مامۆستا مەلا عوسمان لە ژیانیدا زیاتر لە (٥٠) ساڵ وانەی وتووەتەوە و خزمەتی مزگەوتەکانی کوردستانی کردووەو زیاتر لە (100) مەلاو كەسایەتی ناودارو بەرچاوی كوردستان لەخزمەتیدا بەهرەمەند بوون.

- ژیانی هاوسەرێتی لەگەڵ خاتوو عەتیەخانی شێخ صدیقی شێخ مەعروفی نێرگسەجاری پێکدەهێنێت و دەبێتە خاوەنی (6) كوڕو (6) كچ.

- بۆ دواجار لە ڕێکەوتی ١٢ی ئایاری 1999 لە دیمەشقی پایتەختی سووریا کۆچی دوایی دەكات و تەرمەکەی لە پێشوازییەكی بێ وێنەو قەرەباڵغیەکی نەدیدە دەگەڕێنرێتەوە بۆ ھەڵەبجەی شەهیدو لە گۆڕستانی گوڵان بە خاک دەسپێردرێت.
شایانی باسە لە كوردستان 3 رۆژ بەفەرمی پرسەی گشتی بۆ وەفاتی جەنابی مامۆستا ڕاگەیەنراو لە شارەكانی: هەڵەبجەو هەولێرو پاشان لە وڵاتانی ئێران و بەریتانیاو سوریا بە بەشداری بەرپرسان و نوێنەرانی وڵاتان پرسە بۆ ماڵئاوایی جەنابی شێخی مەزن دانرا. 

چەند وێستەگەیەكی گرنگی ژیانی جەنابی مامۆستا مەلا عوسمان عبدالعزیز:

وێستگەی یەكەم/ 
سه‌رپه‌رشتیكردنی كاری ئیسلامیی لە كوردستان.

ساڵی 1954 له‌ یه‌كه‌م سه‌ردانی گه‌وره‌ی زانای كوردو عێراق بەڕێزان: شێخ ئەمجەد زەهاوی و محمد محمود صواف بۆ هه‌ڵه‌بجه‌ و دیداری به‌رفراوانی زانایانی هەڵەبجەو ناوچەكە، بەتایبەت لەگەڵ زانایانی وەك: مامۆستا مه‌لا صاڵح و مامۆستا مه‌لا عوسمان و مامۆستا شێخ نورالدینی موفتی و مامۆستا شێخ جەمیلی موفتی.. بیرۆكەی بووژاندنەوە و كاری هاوبه‌شی ئیسلامیان هێنایە كوردستان، پاشان وێرای چەند مامۆستاو قوتابیەكی هاوەڵی جەنابی مامۆستا مەلا عوسمان، ڕۆڵێكی كاریگەر و سەرەكیان گێڕا لە بە ئاگاهێنان و بێداركردنەوەی عەقڵ و هەست و هۆش و بیری خەواڵووی موسڵمانان و كاری ئیسلامی، كە بووە یەكەم بەردی بناغەی هاوردن و بوونی كار و ڕابوونی ئیسلامی و بە هەست هێنانی كۆمەڵان و سازكردن و پێكهێنانی كۆمەڵەیەكی موسوڵمانی ڕامیاری و هاتنە ئارای رابوونی ئیسلامی لە كوردستان، دواتر پۆل پۆل خەڵكیان بە ئیسلام ئاشنا و پەروەردە و هۆشیار دەكردەوە، تا هەشتاكان شەپۆلی ڕابوون زۆر گەورە و بەر فراوان بوو، هەموو سوچ و كون و كەلەبەرێكی سەرتاپای كوردستانی گرتەوە.
تەنانەت پاش كوده‌تای به‌عسیه‌كان و گرتنی ته‌واوی ده‌سه‌ڵاته‌كان له‌ عێراقدا، ته‌واوی كارو چالاكی ئیسلامییه‌كان له‌ گشت لایه‌ك سڕ كرا، ته‌نها له‌ هه‌ڵه‌بجه‌ نه‌بێت ئه‌ویش پاش فه‌زڵی خودا له‌ پێگه‌ی جه‌ماوه‌ری زانایانی هه‌ڵه‌بجه‌و پێداگری جه‌نابی مامۆستا شێخ عوسمان عه‌بدولعه‌زیز و هاوەڵانی وه‌ك سه‌رپه‌رشتیاری كاری ئیسلامی له‌ عێراق كه‌ مۆڵه‌تی به‌هیڵه‌كانی ڕیكخستن دابەوەو تا درێژه‌ بده‌ن به‌ كاروچالاكییه‌كانیان.

وێستگەی دووەم/
لە ڕووی سیاسی و دیبلۆماسی و خەمخۆری بۆ دۆزی گەلی كورد: 

جەنابی مامۆستا مەلا عوسمان ڕۆڵێكی زۆر كاریگەر و بێ‌ وێنەی هەبوو، مەسەلەی ئیسلام و دۆزی نەتەوەی كوردی لە ڕێگای كۆڕ و گوتار و و كۆنگرە و كۆنفرانسە گشتییە جیهانیەكان لە كاتی گەشتەكانی بۆ هەندەران بە (لایەن و گەل و نەتەوەو وڵاتان..)ی دونیا دەگەیاند، بە درێژایی تەمەنی چاوی بە چەندین (سەرۆك دەوڵەت و حیزب و رێكخراو و دەزگاو تیرە و هۆز و كەسایەتی ئایینی و نەتەوایەتی..) كەوتووە و، وەك ڕابەرێكی دڵسۆز كێشەی ڕەوای كوردی موسوڵمانی پێ‌ ڕاگەیاندوون،  چەندین ساڵ ڕابەڕایەتی بزوتنەوەیەكی سیاسیی چەكداری كردووە، لە پێناو بەرپاكردن و گێرانەوەی حاكمیەتی خودا بۆ سەر ساحەكە لە پێناو دەستەبەركردن و بەدیهێنانی دەسكەوتەكانی گەلی كوردی موسڵمان.

وێستگەی سێیەم/
لە ڕووی جیهاد و بەرگریكردن لە پیرۆزییەكانی ئیسلام:

جەنابی مامۆستا ڕابەر و پێشەوای شۆرشی چەكداری و موجاهیدانی كوردستان بوو، هەمیشە خاوەنی بیرو بزووتنەوەیەكی جیهادی بوو، یەكەم زانای ئایینی كورد بوو بانگ و جاڕی جیهادی دژی حیزبی بەعس دەركردو دژی هەموو دوژمن كارێكی ئەم دینە بوو، تا رۆژی وەفاتی لە خەبات و سەنگەری شۆرش و بەرگری و بەرخۆدان و مەردایەتیدا بوو ، هەرگیز دژ بە جەور و ستەم و كوفر.. چۆكی نەدا و نە ڕووخا، خەڵكی لەسەر بیری جیهادی هاندەداو، بڕوای وابوو ئامانج و دەسكەوتەكانی ئیسلام (حوكم و دەسەڵات و دادگەری كۆمەڵایەتی و ژیان..) بەبێ‌ چەك و شۆرش نایەتە دی و نەتەوەكەمان ڕزگاری نابێت.

وێستگەی چوارەم/
لە ڕووی كردارو پڕاكتیزە‌وە:

جەنابی مامۆستا پیاوێكی كرداری بوو، لەوانەبوو كە خوای گەورە دەربارەیان دەفەرموێ‌: (من المۆمنین رجال صدقوا ما عاهدوا الله علیه..)، لەوانەبوو كە بە كردەوە لەگەڵ خودا ڕاستی كرد، وەك خوای گەورە دەفەرموێ‌: (..وأوفی بعهد من الله..) بە وەفا بوو لەسەر ئەو بەڵێن و پەیمانەی كە بە خوای گەورەی دابوو، كە تەنها لە پێناو ئەو بژیی و بمرێ و سەر بۆ كەس دانەنەوێنێ‌ و بەس بەندەی خودا بێ‌، هەمیشەو بێ‌ وچان لە هەوڵدا بوو بۆ ئەوەی كە پێیەتی لە كردار و واقیعدا ڕەنگی پێ‌ بداتەوە، بۆیە بە كردەوە ڕێبەر و سەركردەی موجاهیدان و ڕابونی ئیسلامی بوو، پیاوێكی زۆر مەرد و ڕوخۆش و دەمپاك و ڕەفتار جوان و هێدی و لەسەر خۆ و پڕشنگدار بوو، ڕابەرێكی بە ڕەحم و بە سۆز بو بۆ موجاهیدان، بە خەم و بە پەرۆش بو بۆ ئیسلام، بەتەواوی مانا سیفاتگەلی سەركردەی ئیسلامی تیا كۆبوبوویەوە.

وێستگەی پێنجەم/
لە ڕووی خۆ ڕاگرییەوە:

جەنابی مامۆستا لە كار و خەبات و تێكۆشانی پڕ دڕك و داڵ و ژیانی پڕ مەینەتی.. ڕابەرێكی زۆر بە ئارام و خۆڕاگر و كۆڵنەدەر و ماندونەناس و جوامێر و ئازا و دلێر بوو، هەمیشە ئارامی لەسەر گیروگرفت و ڕووداوە نێو خۆیی و دەرەكییەكان دەگرت، ڕابەرێكی زۆر بە پشوو لەسەرخۆ و هێدی بوو، بەرگەی هەڕەشە و گوڕەشەكانی دەگرت و بارو دۆخی پشێوو ناهەموار لە كاری نەدەخست و چۆكی پێ‌ دانەدا.

وێستگەی شەشەم/
لە ڕووی خۆبەختكردنەوە:

جەنابی مامۆستا هەمیشە بە درێژایی ژیانی خۆبەختكەر و گیان فیدای ڕێبازی ئیسلام بوو، شەو ڕۆژ لە هەمو كات و قۆناغەكاندا قوربانی بە خۆداوە و ژیانی لە خزمەتی ئەم ئایینە بەسەر بردووە و لەو پێناوەشدا ڕوبەڕووی زۆر گیروگرفتی توند و دژوار بوەتەوەو چەندین جار لەلایەن ڕژێمە دیكتاتۆرەكانی دژ بە ئیسلام ئازار دراوەو  چەندین مانگ لە زیندانەكانی (ڕمێسە) دەست بەسەركراوە، لەسەردەمی ڕابەرایەتی بزووتنەوەشدا وەك خەڵك ئاسا دو ڕۆڵەی خۆی (زوبێر و سەعید)ی كردە قوربانی ئەو پێناوە و  لە پێناو خودا قوربانی بێ‌ وێنەی بە ژیانی خۆی داوە و هەمیشە گیان لەسەر دەست بووە.

وێستگەی حەوتەم/
تەمەن درێژی پڕ خێر و بەرەكەت:

جەنابی مامۆستا پیاوێكی تەمەن درێژی پڕ خێر و بەرەكەت بوو، بە درێژایی (77) ساڵ تەمەن، بیر و هۆش و هەستەكانی بە ئیسلام گۆشكرا بوون، بۆ الله ژیا و لە پێناو الله ش وەفاتی كرد، دژی كوفر و زوڵم و زۆرداری و شیركی تاغووت و ملهوڕو زەبر بە دەستە خوانەناس و عەلمانیەكان وەستایەوە، بۆیە الله تعالی ش ڕێزی لێناو پلەی بەرز كردەوە، خودا لەسەر دەستی ئەو زۆر كاری گەورەی خێری لە بەرژەوەندی ئیسلام و موسوڵمانان ئەنجامدا، بە جۆرێ‌ سەرۆك (تیرە و هۆز و حزب و دەوڵەت)ـەكان زۆر ڕێزیان لێ‌ دەنا و هەرگیز پێشی نەدەكەوتن.
مردن و وەفاتەكەشی شاهێدی لەسەر دەدات لەسەر دڵسۆزی و وەفاداری مامۆستا كە هێندە خزمەتی ئەو گەلەی كردووە، هەر لە شامەوە تا هەڵەبجە خەڵكێكی زۆر و ئاپۆڕایەكی جەماوەری بێ وێنەو پڕ بە دڵ لەسەری دەگریان و لە پێشوازی تەرمی ئەودا بوون بە (پیاو‌و ژن و پیر و پەككەوتە و مناڵ و لاوەوە) لە (جەماوەر و لایەن و ڕێكخراو و دامو دەزگا ئیداری و سەركردە)كان لە ڕێدا بوون بۆ پێشوازی، لە پرسە لەبەر دەرگای مزگەوت و بارەگاكان دەوەستان بۆ ڕێوڕەسمی مامۆستا، بۆ باوكی بە پەڕۆش، بۆ مامۆستای خەمخۆرو سەركردەی ڕاستەقینە، ئەمە بەڵگەیە لەسەر بوون و گەورەیی و دڵسۆزی و موبارەكی و لێهاتوویی و ماندوبوون و كاركردنی مامۆستا، كە بریتییە لە تەمەن درێژی پڕ خێر و بەرەكەت.

ئا: عیرفان ئەحمەد كاكه مەحموود

پڕۆژە بانگەوازییەکانی شێخ احمد کاکە مەحموود  رحمه الله.