به ‌ناوی خوای به‌خشنده‌ی میهره‌بان. 

سوپاس و ستایش بۆ په‌روه‌ردگار، دروود و ڕه‌حمه‌ت له‌ ‌پێغه‌مبه‌ری ئازیز (صلی الله‌ علیه‌ وسلم) و هه‌روه‌ها له‌ ئال و یارانی. 

خوای گه‌وره‌(به‌رزی و بڵندی بۆی) بێگومان به‌رازی حه‌رامکردووه‌ به‌خواردنی گۆشتی و به‌کارهێنانی ئێسکی و پێست و مووه‌که‌شی، ده‌فه‌رموێت: قُلْ لا أَجِدُ فِي مَا أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّماً عَلَى طَاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلا أَنْ يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَماً مَسْفُوحاً أَوْ لَحْمَ خِنْزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ[الأنعام:١٤٥]. واته‌/ ئه‌ی موحه‌ممه‌د(صلى الله عليه وسلم) پێیان بڵێ که‌ من نایبینمنه‌وه‌ له‌وه‌ی که‌ بۆم به‌نیگا هاتووه‌ حه‌رام کرابێت له‌سه‌ر که‌سێک که‌بیخوات مه‌گه‌ر مرداره‌وه‌بوو یان خوێنێکی ڕژاو یاخود گۆشتی به‌راز بێت چونکه‌ ئه‌وه‌ پیسه‌.. 

خوای گه‌وره‌ هه‌رچی پاک و به‌سووده‌ بۆ دونیا و دواڕۆژمان حه‌ڵاڵی کردووه‌ و ڕێگه‌ی پێداوین، هه‌رچیش که‌ پیس و به‌زیانه‌ بۆ هه‌ردوو دونیامان حه‌رام و ناپه‌سه‌ندی کردووه‌ و فه‌رمانی پێکردووین لێ دوورکه‌وینه‌وه‌، گرنگیش نییه‌ که‌ بۆ ئێمه‌ ڕوون و دیار بێت ئه‌و سوود و زیانانه‌، چونکه‌ ئێمه‌ به‌هۆی ئیمانه‌وه‌ متمانه‌مان به‌خوای خۆمانه‌ و بۆیه‌ ده‌بیت هه‌رچی فه‌رمان و ڕێگرییه‌کێتی گوێڕایه‌ڵی بۆ بکه‌ین.. 

خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت: وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ[لأعراف:١٥٧] واته‌/ خوای گه‌وره‌ پێغه‌مبه‌رێكی بۆ ناردووین که‌ یه‌کێک له‌ کاره‌کانی هه‌رچی پاک و بێ زیانه‌ بۆمانی حه‌ڵاڵ ده‌کات(به‌فه‌رمانی خوا) و هه‌رچیش که‌ پیس و به‌ زیانه لێمانی قه‌ده‌غه‌ ده‌کات(به‌فه‌رمانی خوا)..‌ 

هه‌رچی زیانی دینییه‌ له‌ کردنی حه‌رامێک: 

ئه‌گه‌ر یه‌کێک گۆشتی به‌راز به‌حه‌ڵاڵ بزانێت هه‌رچه‌ند نه‌شیخوات ئه‌وه‌ کافر ده‌بێت و ده‌چێته‌وه‌ ده‌ره‌وه‌ی بازنه‌ی ئیسلام، هه‌ڵگه‌ڕاوه‌ ده‌بێت و بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی ده‌بێت ته‌وبه‌ بکات و جارێکی تر شایه‌تومان بهێنێته‌وه‌.. 

به‌ڵام ئه‌گه‌ر که‌سێک بڕاوی وایه‌ که‌ گۆشتی به‌راز حه‌رامه‌ و به‌ڵام ده‌یخوات ئه‌وه‌ گوناهێکی گه‌وره‌ی کردووه‌.. ئه‌وکاته‌ یان ده‌بێت ته‌وبه‌ بکات ئه‌گه‌ر ده‌یه‌وێت پاک بێته‌وه‌ و تووشی سزای خوا نه‌بێت، یان ئه‌گه‌ر مرد و ته‌وبه‌ی نه‌کردبوو ئه‌وا ده‌که‌وێته‌ به‌ ویستی خوا؛ یان ئه‌وه‌تا خوای گه‌وره‌ به‌ڕه‌حمی خۆی ده‌یبه‌خشێ و سزای نادات، یاخود به‌سزای ئاگری دۆزه‌خ تۆڵه‌ی ئه‌و سه‌رپێچییه‌ی لێده‌کاته‌وه‌ و ئیتر له‌دوای ئه‌وه‌ی پاک ده‌بێته‌وه‌(له‌هه‌موو گوناهه‌ گه‌وره‌کان) ده‌چێته‌ به‌هه‌شته‌وه‌ به‌ڵام به‌مه‌رجێک یه‌کخواپه‌رست بووبێت و موشریک نه‌بووبێت. 

له‌ زیانه‌کانی تر؛ تاوان تاوان ڕاده‌کێشێت، ڕه‌نگه‌ سووکایه‌تی به‌ سه‌رپێچییه‌کانی خوا ڕایبکێشێت بۆ گوناهی گه‌وره‌ی تر، وه‌ک خواردنه‌وه‌ی مه‌شروب، زینا، گؤشتی تری حه‌رام(وه‌ک گۆشتی سه‌رنه‌بڕڕاو به‌ڕێگه‌ی ئیسلامی)، خۆبه‌زلزانین، بێشه‌رمی، دزی کردن...هتد. 

هه‌روه‌ها ئه‌و که‌سه‌ی گوناه زۆر ده‌کات زیاتر له‌خوا دوور ده‌که‌وێته‌وه‌، که‌واته‌ هه‌ست به‌ تامی ژیان و خه‌و وخواردن و خۆشی ناکات، دڵته‌نگ ده‌بێت، دوعای لێ قه‌بووڵ نابێت، پێغه‌مبه‌ر(صلى الله عليه وسلم) ده‌فه‌رموێت: "...ثم ذكر الرجل يطيل السفر ‏ ‏أشعث ‏ ‏أغبر يمد يديه إلى السماء يا رب يا رب ومطعمه حرام ومشربه حرام وملبسه حرام وغذي بالحرام فأنى يستجاب لذلك" رواه‌ مسلم. 

واته‌/ ...پاشان فه‌رمووی: که‌سێک ڕێگای دوور ده‌بڕێت(وه‌ک بۆ حه‌جکردن یان بۆ به‌جێهێنانی ئه‌رکی به‌سه‌رکردنه‌وه‌ی که‌سوکاری) بێخزمه‌ت ده‌بێت. سه‌روقژی خۆی بۆ خزمه‌ت ناکریت و پێیه‌کانی هه‌مو خۆڵاوی ده‌بن، هه‌موو ئه‌مانه‌ له‌به‌ر خاتری په‌رستنی خوا، ده‌ستبه‌رزده‌کاته‌وه‌ بۆلای خوا و لێی ده‌پاڕێته‌وه‌ ده‌ڵێت په‌روه‌ردگارم په‌روه‌ردگارم.. به‌ڵام خواردنه‌که‌ی حه‌رامه‌ خواردنه‌وه‌که‌ی حه‌رامه‌ و به‌حه‌رامیش گه‌وره‌ بووه‌، ئیتر چۆن نزاو پاڕانه‌وه‌که‌ی لێ قه‌بووڵ ده‌بێت؟! 

له‌ زیانه‌ دونیایه‌کانیش، هه‌روه‌ک پسپۆڕان و پزیشکه‌کان ده‌ریانخستووه‌، گۆشتی به‌راز زیانی زۆره‌، له‌وانه‌: 

١/ گۆشتی به‌راز له‌هه‌موو گیانه‌وه‌ره‌کانی تر زیاتر مادده‌ی کۆلیسترؤلی چه‌وری تێدایه‌، که‌ئه‌مه‌ش هۆکارێکه‌ بۆ زیاتر تووش بوون به‌ڕه‌قبوونی ده‌ماره‌کانی خوێن(تصلب الشرایین) ، هه‌روه‌ها پێکاتووی ترشه‌ چه‌ورییه‌کانی گۆشتی به‌راز له‌ناو هه‌موو ئه‌وانی تردا شاز و بێ وێنه‌یه، ئه‌مه‌ش وای کردووه زۆر به‌ئاسانی و خێراتر هه‌ڵبمژرێت بۆ ناو خوێن و به‌وه‌ش زیادبوونی زۆربوونی ڕێژه‌ی کۆڵیسترۆڵی خوێن.. 

٢/ گۆشتی به‌راز و چه‌ورییه‌که‌ی هۆکارێکی به‌رچاوه‌ له‌ بڵاوبوونه‌وه‌ی شێرپه‌نجه‌(سرطان)ی کۆڵۆن و به‌شی ڕاکشاو(مستقیم)ی ڕیخۆڵه‌ گه‌وره‌ و پڕۆستات و مه‌مک و خوێن. 

٣/ ده‌بێته‌ هۆی قه‌ڵه‌وی بوون(السمنة) و ئه‌و نه‌خۆشیانه‌ش که‌به‌هۆی قه‌ڵه‌وی بوونه‌وه‌ په‌یدا ده‌بن. 

٤/ تووشبوون به‌ له‌شخوران و حه‌ساسییه‌ت و برینی گه‌ده‌(قرحة المعدة). 

٥/ هۆکارێکه‌ له‌ تووشبوون به‌ هه‌وکردن(إلتهاب)ی سییه‌کان و ئه‌و هه‌وانه‌ش که‌ به‌هۆی کرمی شریتییه‌کانه‌وه‌ په‌یداده‌بن. 

٦/ ‌ کرمی شریتی؛ که‌له‌ گۆشتی به‌رازدا هه‌یه‌(تینیاسۆلیوم)، درێژییه‌که‌ی ده‌گاته‌(٤-١٠)مه‌تر و له‌ ڕیخۆڵه‌ باریکه‌دا جێگیر و له‌ماوه‌ی چه‌ند مانگێکدا هه‌رش(پێده‌گات) ده‌بێت.‌ 

له‌شی له‌ده‌روپشتی(١٠٠٠) پارچه‌ پێک دێت و هێلکه‌کانیشی له‌ڕێگه‌ی پیساییه‌وه‌ دێنه‌ ده‌ر، ئه‌م کرمانه‌ ده‌بنه‌ هۆی که‌می ڤیتامین(B١٢) وهه‌روه‌ها که‌می خوێن چونکه‌ له‌باتی ده‌م مژۆکیان هه‌یه‌ و به‌دیواری ڕیخۆڵه باریکه‌وه‌ ده‌نووسێن و خوێن ده‌مژن. له‌ زیانه‌کانی تری؛ تووشبوون به‌ شێتی و هیستیریا له‌کاتێکدا ئه‌گه‌ر (گه‌را: یرقة)کانی بگاته‌ مێشک ئه‌وا له‌وێ و هه‌روه‌ها له‌نێو ماسلکه‌کانی له‌شی مرۆڤدا ده‌توانێت بژێی به‌شێوه‌ی کرمێکی ناو کیس و ئه‌و کاته‌ سه‌ر ئێشه‌و جه‌ڵته‌ی ده‌ماغ و هه‌وکردنی په‌رده‌ی مێشک و ماسولکه‌ی دڵ دروست ده‌کات.. 

٧/ که‌ته‌نها به‌هۆی به‌رازه‌وه‌ تووش ده‌بێت له‌نێو ئاژه‌ڵه‌کانی تر؛ ڕۆماتیزم و ئازاری جومگه‌کان. 

شایه‌نی باسه‌؛ له‌بابه‌تی سه‌ربڕینی ئاژه‌ڵ له‌پێش گیانده‌رچوونی، مسۆگه‌ریی پاکیی گۆشته‌که‌ی ده‌کات له‌ به‌کتریا و میکرۆبه‌کان دکتۆر ، یۆن که‌ لێپرسراوی نه‌خۆشخانه‌ی سه‌ره‌کی کۆپنگاگنی پایته‌ختی وڵاتی دانیماڕکه‌ له‌ پرسیاری سه‌باره‌ به‌گۆشتی به‌رازدا ده‌ڵێت: "من پێشه‌نگی جه‌نگێک ده‌که‌م له‌وڵاته‌که‌م له‌ دژی خواردنی گۆشتی به‌راز.. چونکه‌ من خۆم میکرۆبێکی نوێم تێدا دۆزییه‌وه‌ به‌ناوی(یارسینا)، ئه‌و زینده‌خۆره‌(میکرۆبه‌) ته‌نها له‌گۆشتی به‌رازدا هه‌یه‌ و ژیانیش به‌سه‌ر نابات مه‌گه‌ر له‌ پله‌ی چلی ژێر سفره‌وه‌.. ئه‌م زینده‌خۆره‌ زۆر له‌ ئه‌وروپاییه‌کان تووشی ده‌بن، زۆربه‌ی تووشبووة به‌نه‌خۆشییه‌کانی بڕبڕاگه‌ی پشت و جومگه‌کان‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌م میکرۆبه‌". 

هه‌روه‌ها به‌پێی لێکۆڵینه‌وه‌یه‌کی زانستیش ده‌رکه‌وتووه‌ که‌ گۆشتی به‌راز غیره‌ت ناهێڵێت، ئه‌وه‌ش(سیفه‌تی بێ غیره‌تی) سیفه‌تێکی بۆماوه‌ییه‌ له‌به‌رازدا و بۆیه‌ گۆشته‌که‌شی ئه‌و سیفه‌ته‌ ده‌گوازێته‌وه‌ بۆ بخۆره‌کانی.. 

خوای گه‌وره‌ش زاناتره ‌(جل وعلا).‌ 

وصلى الله على نبینا محمد وعلى آله وصحبه وسلم. 

---------------------------------------------------------------- 

لیژنه‌ی وه‌ڵامدانه‌وه‌ی پرسیاره‌ شه‌رعییه‌کان/‌ ده‌نگی ئیسلام.